ایرانین پرزیدنتی، محمود احمدی نژاد، بیرینجی ایران پرزیدنتی دیر کی گچن 30 ایلده نوماینده لرین سورولارئنا جاواب وئرمک اوچون مجلیسه احضار الوب. میللت وکیللری فیکرینه گورا سوروشماغا اونملی موضولار واریدی اما احمدی نژاد اوچون موضوع فرقلی گلیر دیر. بعضی سیاسی آنالیتیک لر یا تحلیل چیلر ادعا ادیرلر، احمدی نژاد مزاحلا سورولارا جاواب وئرمکله، مجلیسی تحقیر اتدی و دفه لرجه دیدی "بایرام آخشامی دیر و قویون مزاح ادک" آمما بو جومله دن سونرا، نوماینده لرین اوزلرینین پاسلارین آچئردیر و اونلاری اعتیراضا مجبور ادیر دیر. دمک اولار، پرزیدنت ساتیرایلا و شوخلوق توتاراق، نوماینده لری سریمیش دیر و خالقا اونلارین نومایندلیک قوردتیندن سوئی ایستیفاده لریندن سوز آچئر دیر
.
بو موضوعلا ایلگی ده، ایراندا دموکراسی یولوندا چالئشان ایران آذربایجانلی سیاسی فعال؛ مهندیس سیدحسن شریعتمداری، آیت الله سیدکاظیم شریعتمداری-نین اوغلو آمریکا سسینین آذربایجان سرویسی نین قوناعی دیر. او حالی حاضیر دا آلماندا و سورگونده یاشیر و آتاسئنا تای، ایران آذربایجانلی لارین حاقلاری یولوندا موباریزه آپارئر.
اینصافعلی هیدایت: سیز پرزیدنتین پارلماندا کی چئخیشین نئجه گورورسوز؟
سیدحسن شریعتمداری: پارلمان 18 دفه ده اونو سووللارا جاواب آلماق اوچون احضار اتمیشدیر آمما ریس جمهور گئتمیر دیر. ایندی کی، گئدیب، ایله بیر زامانی سئچیب کی پارلمانین عمروندن ایکی آی قالیر و پارلمان او قدر ضعیف دیر کی، بیر ایش گوره بیلمز. احمدی نژاد دا بونو بیلیر کن دیدی: سیزلرین هامئ نئز ایکی آیدان سونرا بیزیله ایشلییه جکسینیز (و دولت ایشچی سی اولاجاق سئنئز.)
سید حسن علاوه ادیر: ایرانین سیاسی سیستیمی اوز چارچیوه سیندن چئخیب و آیت الله علی خامنه ای، ایرانین دینی و عالی سیاسی رهبری اوز قودرتین الدن وئریب. مثلن، او، آیت الله مهدوی کنی یه امر ادیب کی گئت و "اوصولگرالاری" (رادیکاللاری) بیر یئره توپلا تا پارلمان سئچگی لری اوچون بیر سیاهه وئرسین لر. آمما اوصولگرالار علی خامنه ای نین فیکریندن خبردار اولا اولا بیر سیاهه یئرینه 13 لیست وئردیلر. بو چارچیوه نین دیگر طرفینده، احمدی نژادلا رفسنجانی آراسئندا و ها بئله احمدی نژادلا آیت الله علی خامنه ای آراسئندا قودرت داواسی وار.
شریعتمداری سوزلرینه بئله داوام وئریر: احمدی نژاد یاخشی بیلیر کی اوزو و پارلمان نئجه سئچیلیب لر. اوندان دولایئ، مجلیسی جیددی توتمور و نوماینده لری خالقین وکیلی گورمور. بوندان دولایی دیر کی، سوواللارا جاواب دا، اونلاری مسخره ادیر. دفه لرجه دئدی: "بایراما یاخین دیر. شوخلوق ایلیرم تا سیزین و میللتین قلبی آچیلسین." نوماینده لرین ایکی سئچنک لری واریدیر. بیریسی سوال سوروب و جاوابلاردان سونرا سس آلماق کی، ریس جومهورا اعتیمادلاری وار یا یوخ؟ ایکینجی سی، اونون ایستیضاح اتمک ایمکانی و ایشدن برکنار اولماسی دیر. آمما علی خامنه ای انون کانارا گئتمه سیلن موخالیف دیر و اونون کانارا قویولماسئنا اذین وئرمیر. نیه سی آشیکار دیر. چون موسوی نین قاباغیندا، تامام گوجویله، احمدی نژاددان حیمایت اتمیشدی. احمدی نژادین ایشدن آتیلماسی علی خامنه ای نی اعتیبارسیز و تدبیرسیر آدام کیمی گوسترر. بیر یاریم ایل پرزیدنت لیک دورونون قالانئن دا صبر ایله دوزمه لی و گئچیرمه لیدیر.
شریعتمداری بیر میثاللا حاکیمییه تین چارچیوه دن چئخماسین بیله ایضاخ ادیر: اورومییه ده بیر "دلی حسین خان" واری دیر کی، هردن اوز کندلرین چاپارمیش. ایندی ده ایران دا، قوه لر اورومییه نین دلی حسین خانی کیمی اوزلرین چاپئرلار. بو اویونو کی، احمدی نژاد نوماینده لرین باشئنا گتیردی، حاکیمییتین چارچووه دن چئخماسئنئن ایچینده باخمالی دیر.
بولوت مهماندارلی: جناب شریعتمداری، احمدی نژادین نوماینده لره جاواب وئرمه مه سین یا ساتیرا و مسخره لیکله جاواب وئرمه سینین سببه بین نه ده گورورسونوز؟ هئچ کیم اونون جاوابلاریندان راضی قالمادی و پرزیدنت جاواب وئرمک دن قاچئر دیر.
سید حسن شریعتمداری: احمدی نژاد دئدی، او قانونلاری کی، تصویب ادیر سیز، اونلارین ایجراسینین پولونون هاردان تامین اولماسین دئمه لی سینیز. اله ایستیرسیز منیم ایشیمین قاباغئندا دایاناسیز؟ اوزوز بیلیر سیز کی ایجرا اولان بیر قانون دئییل. حتی مصلحت شوراسئندا دئییلیب کی بو قانونو تصویب ادیریک کی، ایجرا اولماسین. دیگر طرفدن دیدی کی، سیز "دوگمه باسماقلا" فوقی لیسانس آلیرسیز. بو سوز، یعنی کی، سیز خالق وکیلی دئیلسیز.
بولوت مهماندارلی: احمدی نژاد کیمه آرخالانیب کی، بئله جاواب وئریر؟ چون کو دئییلیر، پارلمان سئچگی لرینده احمدی نژادین طرفدارلاری اودوزوبلار. حتی اونون جاوابلارئن ایرانین عالی لیدرینه (رهبره) ده حرمت سیزلیک حساب اتمک اولار.
سید حسن شریعتمداری: احمدی نژاد بیلیردیر کی، نوماینده لر، بو سووللارین سورولماسینین اذنین علی خامنه ای دن آلیبلار. او نوماینده لری مسخره اتمک له، گوسته ریر دیر کی من علی خامنه ای نیده هئچه ساییرام و اونادا حورمتیم یوخدو. حتی بیر یئرده "ولایت" دن دانیشدی آمما صراحت له دمه دیر کی منیم "ولایته فقیه" اعتقادیم وار. دیدی من "ولایت نیظامئنا" تابعم. منظورو "ایمامی زامان" اولابیلر. نیه کی، او، ایمامی زامانچی بیریسی دیر. ابدا، آقای خامنه ای نین آدین گتیرمه دیر و اونا وفادار اولماسین دا گوسترمه دیر. بلکه اونون رفتاری گوسته ریر کی، گوشه کناردا علی خامنه ای نین علیهینه ده دانیشیر. خامنه ای نینده اونو گوتورمه یه، ایندی قودرتی یوخدور. اونون گوتورمه سینه چوخ هزینه وئرمه لیدیر کی ایسته میر وئرسین.
اینصافعلی هیدایت: نوماینده لر، احمدی نژاددان ولایتی فقیه گورا، رهبردن کوسمه سنه و 11 گون ئوینده اتورما سئنا گورا، حیجابا گورا وئردیگی فیکیرلره گورا، خاریجی ایشلر ناضیرینین سفرده ایکن ایشدن آتیلماسینا گورا، اطیلاعات ناظیرینین گوتورولمه سینه گورا و هابئله ایشله ره گورا سورولار سورموشدولار. بیلیرک کی، بو سوواللار اولونان ایشلرین باشیندا آیت الله علی خامنه ای موستقیم وار یا اونون امیریله او ایشلر ایرلی گئدیر. بو جلسه، او زامان برپا اولور کی، دئییلیر احمدی نژادین طرفدارلاری، سئچگی نی اودوزوبلار. سئچگینین نتیجه سینه باخاراق، دیگر طرفدن علی خامنه ای یه حرمت سیزلیک، اونون آدین چکمه مک و نوماینده لری تحقیر اتمک و اونلارا گولونج شکیلده جاواب وئرمگی، نئجه گورورسوز؟ احمدی نژاد سیاسی اینتیحار می اتدی یوخسا سئچگی نی اودوب و علی خامنه ای نین قاباغئندا دورماق قوه سین الده ادیب می؟ و یئنی قوه یه دایاناراق، ایستیر گلن پارلمان و ریس جومهورلوق سئچگیلرینده طرفدارلارئنا، ایندیدن یئر قازانسین.
سید حسن شریعتمداری: ان آزئ بودور کی ، احمدی نژاد ایستیر کاسیبلار و خالق آراسیندا اوزونه یئر قازانسین. بونا گورادا "ایران" دان دانیشیر. دییر: ایرانلئلار دونیادا ان یاخشی اینسانلاردئلار. "اسلام پیغمبری ایرانلئلاردان تعریف ادیب" دیه ریوایت اوخور. ایستیر گلن پرزیدنتلیک دورونه، اطرافین دا کی قوروپلارا سس توپلاسین و اونلاری ایش اوستونده، قودرتده ساخلاسین. اوزو چون اوچونجو دفعه ریس جومهور اولابیلمز، اونلارا "قاد فادر" اولسون و بیر رهبر کیمی اونلاری اداره اتسین. بو طاماح اوندا وار. بو یولدا چوخلو پول خرج ادیر. چوخ چالئشئر. رهبرله موخالیفت ادیر. آمما دیگر طرفدن، سپاه کی، اونون پرزیدنت اولماسئنا کومک اتمیش دیر، بیلیر، احمدی نژادین گوجونون هامیسیندان فایدالانیب و گرکیر کی، یئنی بیرسینی تاپسین. احمدی نژاد دا بونو بیلیر و داها اونلارا اومودو یوخدو. بوندان دولایئ، خالقین ایچینده، طرفدار توپلاماغا چالئشیر. ساده سوزلرله، پوللا، چالئشیر تا کیچیک شهرلرده، قصبه لرده و کندلرده اوزونه یئر تاپسین. دیگر طرفدن ایسه، علی خامنه ای ده احمدی نژادین بو سیاستین تانیر. اونا گورادا ایندیدن، هاشیمی رفسنجانی نیه قوردت وئریر و اونو دوباره دن مصلحت شوراسئنین ریسی اتدی تا احمدی نژادین طرفدارلارئنین قاباغین دا بیر گوج دیککلد سین.
بولوت مهماندارلی: بو سیاسی قالماقالدان سونرا، پارلمان و عالی دینی رهبر طرفیدن نه ایشلرین اوز وئرمه سین گوزلورسوز؟ بعضی نماینده لر، بو ایجلاسدان سونرا، اونون ایشدن گوتورولمه سین طلب ادیبلر.
سید حسن شریعتمداری: پارلمانین آخیر آیلارئ دیر و آخیر آیلاردا پارلماندا او قدر ده گوج اولماز کی، بیر ایش ایرلی آپارا آمما گلن پارلمانین ترکیبی هله لیک بللی دئییل و معلوم دئییل کی، کیملر احمدی نژادین آداملارئ دیر؟ آمما بیر عیدده فیکیر ادیرلر کی، تانئنماز آداملار کی، سئچیلیب لر، اونون آداملاری اولابیلرلر (اونلارین سایئ 70 فایئز دئییلیر). دوزمه لییک تا تازا پارلمان ایشه باشلاسین. آمما خامنه ای ایستیر گلن بیر ایل یاریم دا احمدی نژادی ضعیف ساخلایا. عینی حالدا ایش دن ده گوتورمیه. ولی احمدی نژادین دوشمنلری تکجه خامنه ای دئییل بلکه، اوصولگرالارین ایچینده اونون آند ایچمیش دوشمن لری ده وار. اونلار احمدی نژادی ایشدن سالماخ ایستیرلر یا او قدر ضعیف ساخلاماق ایستیرلر تا گلن سئچگیلرده اثر صاحیبی اولماسین. ایندی ایران بیر بویوک داوا مئیدانی اولوب کی، هره بیر طرفه چکیر. صبر اتمه لییک تا نتیجه نی گوراخ.
اینصافعلی هیدایت: بو گون احمدی نژاد فیکیرلرین آچیقلادئ و بعضی اورقانلارا کی، آیت الله علی خامنه ای نین نظارتی آلتئندا دیر، تنقیدلر ده آپاردی. سیز بونلارا باخارکن و کئچمیش ریس جومهور؛ سید محمد خاتمی و یاشئل لار لیدرلریله موقاییسه ده، احمدی نژادی مئ یوخسا یاشئللاری و خاتمی نی آیت الله علی خامنه ای یه یاخین گورورسوز؟
سید حسن شریعتمداری: منیم فیکریم جن، بونلارین هر ایکی سی ده آیت الله علی خامنه ایله موخالیف دیرلر آمما اوست اوسته، ایصلاح طلب لر، دین باخیمئندان "ویلایتی فقیه" موضوسونا داها درین اینانئرلار. احمدی نژاد ایشه اوتوران گوندن "ویلایتی فقیه" اعتیقادلی بیری گورونمور. "ایمام زامانا" اعتیقادی وار و فیکیر ادیر کی، او گلسه، هر ایش دوزلر. او موللالارئ و ولی فقیفی (حاکیم موللانی) بو ایشه بیر مانع کیمی گورور و اونلاری لایق و صالح آداملار بیلمیر. بونلاردان دولایی، احمدی نژاد هم ایصلاح طلب لردن چوخ آیت الله خامنه ای له موخالیف دیر هم ده، اونلاردان جسارتلی بیریسی دیر. گئچمیش پرزیدنت: خاتمی بو فیکیری اورتایا آتدئ کی، اساسی قانونا بیر نیظارت شوراسئ لازیم دیر آمما اونو ایجرا اده بیلمه دی. میرحسین موسوی ده دئمیش دیر کی، من اساسی قانونون تامام کامال ایجراسین ایستیرم. ایندی ایسه، احمدی نژاد جسارت له همن فیکری عمله گئچیردیب و همن شورانی یارادئب و قوردرتله ده اونون آرخاسئندا دایانئب کی، یئنی سیاسی چاتئشمالارا سبب اولوب. اوراجان کی، عدلییه نین باشئندا اوتوران آیت الله لاریجانی، آیت الله علی خامنه ای نین نوماینده سی اعلان ادیب، بو شورا اساسی قانونون موخالیفی دیر و اگر اونلار عدلییه یه موراجیعت ادسه لر، بیز اونلارا نیظارت ایذنی وئرمییه جییک. آشیکار دئر کی، اگر بو شورانئن قوردتی اولسا، بیر گون علی خامنه ای دن ده سورار کی، نیه اساسی قانونو ایجرا اتمه میسن؟ بونا دا سوز یوخدور کی، احمدی نژاد، ایصلاح طلب لردن ده دغل آدام دیر. آمما جسارتلی بیریسی دیر و قورخمور. مثلن، بو سوواللاردا سوردورلار کی، نیه خاریجی ایشلر ناظیرین، "سئنیگال"دان گوروش ادرکن ایشدن آتدین؟ او جاواب وئر دیر کی، اونو من خاریجی یه گوندرمه میشدیم و بو منیم اختیارئمدان دئر کی، اونو ایشدن آتام. خاریجی ایشلر ناظیرین آیت الله علی خامنه ای سنیگالا گوندرمیش دیر. بو سوزله، موستقیم اولاراق، آقای خامنه ای له موخالیفتین گوستردی. بونلارا گورایدی کی، نوماینده لر اوندان ایسته میشدیلر تا خوصوصی کومیسیوندا سوواللارا جاواب وئرسین آمما او قبول اتمه میش دیر و سوواللارا جاواب وئرمه نی، عمومی ایجلاسا و ها بئله جاوابلارئن ایرانین رادیو و تیلویزیونوندان یایئلماسئ شرطیله قبول اتمیش دیر. گر چی رادیو و تیلویزیون اونون سوزلرینین یارئسئندا، جانلی یایئمئ کسدیر.
بولوت مهماندارلی: بو قالماقال رادیو و تیلویزیادان جانلی اولاراق یایئلدئ و آیدین گوستردیر کی، ایکی موحافیظه کار قووه آراسئندا چاتئشمالار وار. سیزجه، یاشئللار و ایصلاح طلب لر نئجه رفتار اتمه لیدیلر؟
سید حسن شریعتمداری: خاتمی، رفسنجانی و ایصلاح طلب لر فیکیر ادیرلر کی، احمدی نژاد ضعیف لنندن سونرا، خامنه ای رفسنجانی نی، احمدی نژادین قاباغئندا حیمایت ادجک و ایصلاح طلب لر بونو بیر کوریدور یا یول کیمی گورورلر کی، یئنی دن قودرته دونسونلر. بوندان دولایی دیر کی، خاتمی، بلکه ده خامنه ای له دانئشئقدان سونرا گئتدی و اینتیخابات دا ایشتیراک اتدی. گر چی خاتمی نین بو ایشیله موخالیفلرین سایی یوکسه لیر. بللی دیر کی، ایصلاح طلب لرین بیر عیدده سی نین هئچ آرمانی یئوخدور و ساده جه، قودرتی الده اتمک ایستیرلر و قودرت اوچون دیله نیرلر. جاوانلارین چوخو، یاشئل چئلاری بیر فورصت طلب تانئرلار کی، قودرت اوچون چالئشیرلار و اونلارئن ایش اوستونه گلمه سی، هئش تغییره و ایصلاحا سبب اولماز، دئیه دوشونورلر.
اینصافعلی هیدایت: کئچن 25 ایلده، او جومله دن هاشیمی رفسنجانی پرزیدنت اولان دوره دن بویانا، سوز بویودور، پارلمان دا کی، میللت وکیل لرینین بیر چوخ حیسسه سی، ایطیلاعاتین آداملارئ دیلار کی، میللت وکیلی کیمی سئچیلمک ایمکانین الده ادیب و پارلمانئن کورسی لرین ایشغال اتمیش لر. ایندیسه، سپاهی پاسداران پارلمانئن صندل لرینین چوخ حیسسه سین ایختیارئنا آلئب. دوققوز اینجی پارلمانئن سئچگی سینده بیر فیکیرده بویودور کی، خامنه ای له احمدی نژادین آراسئندا اولان ساواش و بو قالماقالئن آرخاسئندا یاتان قووه لر، سپاه دان علاوه، ایطلاعات ناظیرلیگی دیر کی گئچمش ده کی قودرتین الدن وئریب و اونو گئری آلماق آماجئندا دیر. سیزین قیکریز بو باره ده نئجه دیر. دئمک اولار کی، سپاه لا ایطلاعات آراسئندا قودرت داواسی وار و بو پارلمان سئچگی لری اونون عکسی و تظاهرو دیر؟ قید اولمالئ دیر، ایطلاعاتین ایشلری، سپاه دان داها عاغئللئ دیر، دئییلیر.
سید حسن شریعتمداری: ایندی بیر ایطلاعات یوخدور. بیر مووازی ایطلاعات دا یارانئب و اونلارئن آراسئندا ریقابت وار. او ایطلاعات کی، قدیم دن واریدی، چوخ فرق ادیب. یاواش یاواش مسایلی دوشونوب لر و داها عاغئللی رفتار ادیرلر. آمما مووازی ایطلاعات، سپاه کیمی خام بیر تشکیلات دیر و هر نه ایستیر گورور. بونان بیله، قودرتی مووازی ایطلاعات دان چوخوموش. ایندیسه، هر ایکی ایطلاعات و سپاه بو نتیجه یه چاتئب لار کی، اوز قودرتلرین چوخاتمالئ و بولمه لیدی لر. نه ایستیراتژی لر بودور کی، بیری تک جانئنا مجلیسی الینه آلسین و نه ده بو ایشی گوره بیلرلر و بیری مجلیسی الینه آلابیلر آمما آداملاری مجلیسین فراکسییونلارئندا، قوروپلاردا، حیزبلرده، اونلارئن منافعین گوزلورلر. اونون کی، پولو، قودرتی و زورو وار، سپا دئر. او کی، توتا بیلیر، زیندانا سالا بیلیر و اعدام اده بیلر، ایطلاعات دئر. ایطلاعاتین نقشی، حیمایت نقشی دیر و ایستیر اوزون آیاق اوستونده ساخلاسئن. من بو فیکری قبول اتمیرم کی، ایطلاعات دا سپاهلا اوز به اوز دورماق گوجو اولموش اولا. ایطیلاعات ناظیرلیگی چالئشئر تا سپاهئن ایطلاعاتی، اونون ایشلرین الندن چئخارماسئن.