Amerika Birləşmiş Ştatlarının Azərbaycandakı səfiri Robert Sekuta Amerikanın Səsinə müsahibəsində iki ölkə arasındakı 25 illik münasibətlərin yekunlarından və perspektivlərindən danışıb.

Müsahibəni Azərbaycan və İngilis dillərində təqdim edirik.

“Prezident Tramp Azərbaycana məktublar ünvanlamışdır”

Səfir Robert Sekuta müsahibəsinə aşağıdakı bəyanatla başlayıb.

Çox yaxşı vaxtda görüşürük. Biz çox önəmli bir neçə əlamətdar hadisəni qeyd edirik. İyulun 4-də Amerika Birləşmiş Ştatlarının Müstəqillik Günü idi. Bu yaxınlarda ABŞ-Azərbaycan ikitərəfli münasibətlərinin 25-ci ildönümünü qeyd etmişik. Digər bir tarixi hadisə də yaxınlaşmaqdadır. Bu, Azərbaycan Demokratik Respublikasının 1918-ci ildə yaradılmasının 100 illik yubileyidir.

Müxtəlif səpkidə olan tədbirlər və eyni zamanda əlamətdar tarixlər ABŞ-Azərbaycan arasında münasibətlərə təkan verən bir təcrübədir.

Müxtəlif səpkilərdə tədbirlər həyata keçirilir. Bunlardan biri iqtisadi sahədə əməkdaşlıqdır ki, Azərbaycan burada çox vacib, aparıcı, açar bir rol oynayır. Bu isə Azərbaycanın enerjisinin inkişafı və “Cənub” Qaz Dəhlizinin həyata keçirilməsi vasitəsi ilə Avropanın qlobal enerji təhlükəsizliyinə verdiyi töhfələrdir.

Bilirsiniz ki, prezident Tramp səlahiyyətlərini həyata keçirməyə başlayandan sonra Azərbaycana məktublar ünvanlamışdır. Bu məktublarda müxtəlif səpkidə olan məsələlərin vacibliyi vurğulanmışdır. Məktublarda demokratiya, insan haqları sahəsində aparılan iş vurğulanıb. Eyni zamanda, korrupsiyaya qarşı aparılan mübarizə sahəsində səylər kimi məsələlər prezident Trampın məktubunda öz əksini tapıb.

Digər bir sahəni də vurğulamaq istərdim. Bu, Azərbaycanın təhlükəsizlik sahəsində oynadığı rol və təhlükəsizlik sahəsində verdiyi töhfələrdir. Biz bilirik ki, Azərbaycan vaxtilə bu fəaliyyətləri həyata keçirib və hal-hazırda da bu fəaliyyətləri həyata keçirir. Azərbaycan əsgərləri Əfqanıstanda həyata keçirilən təhlükəsizlik tədbirlərinə öz dəstəyini verir. Eyni zamanda, Kosovoda və İraqda da təhlükəsizliyin təminatı istiqamətində Azərbaycan öz töhfəsini verib.

Digər bir məqam da var. Bu, cari məqamda həyata keçirilən yüksək bir fəaliyyətdir. Siz özünüz də bilirsiniz ki, ABŞ ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrlərindən biridir və bu istiqamətdə fəaliyyət göstərərək Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin dinc yolla həllinin axtarışı ilə məşğuldur.

Ümumiləşdirərək demək istərdim ki, ABŞ Azərbaycanın çox fəal olan bir tərəfdaşıdır. Bu fəallıqla Azərbaycanla birgə fəaliyyət göstərərək Azərbaycanın daha güclü, daha sabit, daha demokratik, daha firəvan və müstəqil bir dövlət kimi inkişafını təmin etmək üçün tərəfdaşlığı həyata keçiririk.

“Biz yardım göstərmək fəaliyyətindən inkişafa təkan verən fəaliyyətə keçmişik”

Amerikanın Səsi: ABŞ-Azərbaycan münasibətlərinin qurulmasının 25 ili tamam oldu. 25 ili iki ölkənin münasibətlərində necə xarakterizə edərdiniz? Hansı sahələrdə daha çox irəliləyişlər olub, hansı sahələrdə problemlər var?

Robert Sekuta: Münasibətlər barədə danışarkən qeyd etmək istərdim ki, son bir neçə il ərzində münasibətlərin inkişafını nəzərdən keçirmişik.

Ümumiyyətlə, inkişaflar barədə danışarkən iqtisadi sahədə göstərdiyimiz fəaliyyət barədə danışmaq istərdim. Bu kimi fəaliyyətlərə ABŞ Beynəlxalq İnkişaf Agentliyi (USAİD) tərəfindən həyata keçirilən müxtəlif layihələri göstərmək istərdim. Bu layihələr bilavasitə Azərbaycanın iqtisadi sahədə olan inkişafına təkan vermək, ümumiyyətlə, Azərbaycanın iqtisadi sahədə olan işlərinin sayını artırmaq, eyni zamanda, fərdi fəaliyyətlə məşğul olan insanlara yardım göstərmək kimi fəaliyyətləri nəzərdə tutur. Bundan əlavə, onu da qeyd etmək istərdim ki, 1993-cü ildən bəri ABŞ yardım qismində Azərbaycana 1,3 milyard dollar vəsait ayırıb. O vaxtdan indiyədək olan fəaliyyətlərə nəzər yetirsəniz görərsiniz ki, biz artıq yardım göstərmək fəaliyyətindən daha çox inkişafa təkan verən fəaliyyətə keçmişik. Bu sahədə müsbət məqamlar barədə danışanda deyim ki, müxtəlif səpkili fəaliyyətlər həyata keçirilir. İqtisadi sahədə “Cənub” Qaz Dəhlizi və Əsrin Müqaviləsi də daxil olmaqla müxtəlif fəaliyyətlər mövcuddur.

Eyni zamanda, Azərbaycan NATO ilə tərəfdaşlıq edərək Kosovoda, İraqda, Əfqanıstanda təhlükəsizliyin təminatında öz töhfələrini verib.

Biz bilirik ki, Azərbaycanın dünyada terrorçuluğa qarşı oynadığı rol çox mühümdür. Fürsətdən istifadə edərək deyim ki, keçmiş prezident Heydər Əliyev Nyu-Yorkda, Vaşinqtonda həyata keçirilən terror hücumlarından (2001-ci il 11 sentyabr-red) sonra münasibət bildirən ilk prezidentlərdən, Azərbaycan isə münasibət bildirən ilk dövlətlərdən olub.

Digər fəaliyyət də var. Bu da “Şimal” Paylaşma Şəbəkəsidir ki, biz bu sahədə də Azərbaycanla birgə fəaliyyət göstəririk.

“Azərbaycan həm Rusiya, həm də İranla həmsərhəd olan yeganə dövlətdir”

Amerikanın Səsi: ABŞ hökuməti zaman-zaman Xəzər regionunda təhlükəsizlik, o cümlədən enerji təhlükəsizliyi məsələlərini aktuallaşdırır. Hazırda “İpək Yolu” Nəqliyyat Dəhlizi və “Cənub” Qaz Dəhlizi layihələri baxımından regionda təhlükəsizlik məsələləri ABŞ siyasətində nə qədər aktualdır?

Robert Sekuta: Bu, çox vacib bir sualdır. Düşünürəm ki, sualın cavablandırılması üçün çox vacib açar olan məqamlar var. Bu suala, sadəcə, iqtisadi təhlükəsizlik kontekstində deyil, ümumi təhlükəsizlik kontekstində cavab vermək istərdim.

Enerji təhlükəsizliyi sahəsində həyata keçirilən iş, ümumiyyətlə, enerji təhlükəsizliyi ümumi təhlükəsizliyin çox mühüm, vacib olan amillərindən biridir. Enerji təhlükəsizliyini təmin edə bilməyən dövlət, ümumiyyətlə, öz gələcəyi ilə bağlı müəyyən çağırışlarla üzləşir. Bu dövlət insanları, sadəcə, isti evlərdə yaşatmalıdır. Düşünürəm ki, Azərbaycanın enerji təhlükəsizliyinin təminatı istiqamətində rolu həqiqətən də nəzərə çarpıcıdır və çox vacibdir. Azərbaycan enerji təhlükəsizliyinin təminatı istiqamətində çox fəal və vacib rol oynayıb, hal-hazırda da oynayır, gələcəkdə də oynamağı gözlənilir. Düşünürəm ki, Azərbaycanın keçmişdə neft, hazırda qaz ehtiyatlarını enerji təhlükəsizliyi istiqamətində yönəltməsi həqiqətən də çox böyük əhəmiyyət daşıyır.

O ki qaldı sizin vurğuladığınız “İpək Yolu” layihəsinə, bu, həqiqətən də çox vacib bir layihədir. Bunu hal-hazırda da vəzifədə olan və prezident Buşun komandasında işləyən Qubernator Sunun da vurğulamışdı. Bu layihənin gündəliyi ondan ibarətdir ki, Azərbaycan həm Rusiya, həm də İranla həmsərhəd olan yeganə dövlətdir. Bu konteksti nəzərdə saxlasaq Cənubi Qafqazdan keçən və bu dövlətləri birləşdirən bir nəqliyyat dəhlizinin vacibliyini yenidən nəzərdən keçiririk, bunun vacibliyini çox yaxşı anlayırıq.

Robert Sekuta

Yenidən təhlükəsizlik amilinə qayıtmaq istəyirəm. İqtisadi təhlükəsizlik barədə danışdıq. Azərbaycanın coğrafi yerləşməsini də nəzərə almalıyıq. Biz başa düşürük ki, Azərbaycan Yaxın Şərq dövlətlərinə nisbətən yaxın olan bir dövlətdir. Bu istiqamətdən Azərbaycana nəzər yetirsək, biz israrlıyıq ki, təhlükəsizlik sahəsində müəyyən məsələlər var ki, biz bu məsələlərin birgə çözülməsi istiqamətində Azərbaycanla birgə işləməliyik.

Amerikanın Səsi: Bəs Azərbaycanla bağlı risklər nə ola bilər?

Robert Sekuta: Risklər barədə danışarkən biz başa düşürük ki, dünya son zamanlar heç də asan olmayıb. Yalnız Azərbaycan deyil, biz hamımız risklərlə üzləşməkdəyik. Bizim vəzifə borcumuz, işimiz məhz ondan ibarətdir ki, bu bölgənin, Azərbaycanın yerləşdiyi bölgənin, ümumiyyətlə, təhlükəsizlik istiqamətində olan çağırışları ilə özümüzü tanış edək. Birgə fəaliyyət göstərərək təhlükəsizlik sahəsində çağırışları ünvanlaya bilək.

“Qanunun aliliyi, demokratiya və insan haqları münasibətlərimiz üçün çox böyük əhəmiyyət daşıyan bir sahədir”

Amerikanın Səsi: ABŞ ikitərəfli münasibətlərin əsas prioritetləri kimi təhlükəsizlik, enerji və demokratiya sahələrini xarakterizə edir. Demokratiya sahəsində ikitərəfli münasibətlərin hazırki durumu ABŞ administrasiyasını qane edirmi?

Robert Sekuta: Bu məsələlər barədə danışarkən sözü gedən sahələri bir-biri ilə sıx bağlı olan üçbucağın bucaqları kimi təsəvvür etmək istərdim. Başa düşürük ki, danışdığımız hər bir sahə bizim üçün çox böyük əhəmiyyət daşıyır və onlar bir-birindən asılıdır. Misal üçün, qanunun aliliyi, demokratiya və insan haqları barədə danışarkən başa düşürük ki, ümuimiyyətlə, sözügedən sahə bizim münasibətlər üçün çox böyük əhəmiyyət daşıyan bir sahədir.

Bir misal göstərim. Azərbaycan hökuməti ilə həmişə xarici sərmayələrin Azərbaycana cəlb olunmasından danışırıq. Ümumiyyətlə, dövlətlər xarici sərmayələrin cəlb olunması istiqamətində bir-biri ilə rəqabət aparır. Bu, tam aydın olan bir məsələdir. Amma xarici sərmayələri cəlb etmək üçün bir neçə vacib amil mövcud olmalıdır. Onların arasında iş yerlərinin yaradılması, iş yerlərinin saxlanılması, eyni zamanda, qanunun aliliyi, tam müstəqil fəaliyyəti ilə seçilən məhkəmə sistemi mövcud olmalıdır. Buna əlavə olaraq, mövcud olan qanunvericiliyə hörmətlə və rəğbətlə yanaşılmalıdır. Qlobal problem olan korrupsiyaya qarşı təzyiqlər göstərilməlidir. Yəni, korrupsiyaya qarşı fəaliyyətlər göstərilməlidir ki, xarici sərmayələr cəlb edilə bilsin.

Dəyərlər ABŞ-ın digər dövlətlərlə də münasibətlərini qurmasında vacib məsələdir. Siz prezident Trampın həm Əl-Riyadda, həm Konqresdə etdiyi çıxışları eşitmisiniz. Bunun ardınca dövlət katibi Tillerson da dəfələrlə deyib ki, ABŞ bir növ dərs öyrətmək deyil, sadəcə olaraq, müəyyən demokratik dəyərlərin vacibliyini yenidən vurğulamaq istəyir. Yəni, sözügedən dəyərlər saxlanıldığı təqdirdə dövlətlərdə həm sabitlik, həm də inkişaf təmin olunur. Sözügedən üç sahə barədə danışanda, - iqtisadi münasibətlər, təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlıq, insan haqları və demokratiya, - bu üç amil həqiqətən bir-biri ilə sıx bağlıdır. Yəni, bu üç amil bilavasitə bizim münasibətləri müəyyənləşdirir.

Hətta terrorçuluğa qarşı aparılan fəaliyyətlər barədə danışsaq, yenə də görərsiniz ki, təhlükəsizlik sahəsində olduğu kimi, digər amillərin də təhlükəsizlik sahəsinə çox böyük təsiri var və çox vacibdir. Ümumiləşdirərək deyə bilərəm ki, ABŞ-ın münasibətləri bizim dəyər verdiyimiz dəyərlərin əsasında formalaşır.

“Azadlıq” radiosu Amerika üçün çox vacib məsələdir”

Amerikanın Səsi: Münasibətlərin 22-ci ilində ABŞ-ın “Azadlıq” radiosunun Bakı ofisinin qapıları bağlanıb. Münasibətlərin 25-ci ilində isə radionun saytına girişə blok tətbiq edilib. Bu barədə fikirləriniz necədir? Radionun Bakı ofisinin işini bərpa etməsi ilə bağlı danışıqlar mövcuddurmu, perspektivə necə baxırsınız?

Robert Sekuta: Bu, Amerika Birləşmiş Ştatları üçün çox vacib olan bir məsələdir. Məsələnin vacibliyini vurğulamaq istəyirəm. Biz bu məsələni Azərbaycan hökuməti ilə müzakirə edirik. Sadəcə olaraq, bu diplomatik müzakirələr olduğundan detalları barədə danışmaq istəməzdim.

Amerikanın Səsi: Bəs perspektivi necə görürsünüz?

Robert Sekuta: Təkrar vurğulamaq istərdim. Bu, ABŞ üçün çox vacib bir məsələdir və ABŞ bu məsələnin Amerika-Azərbaycan münasibətlərində çox vacib olduğunu yenidən anlayır və başa düşür.

“Müəyyən insanlar düşünür ki, beynəlxalq icma Dağlıq Qarabağ münaqişəsini çox asanlıqla həll edə bilər”

Amerikanın Səsi: Diplomatik münasibətlərin 25 ili ərzində regionda başlıca təhlükə kimi Dağlıq Qarabağ münaqişəsi göstərilir. Fikrinizcə, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinə mane olan əsas beynəlxalq və yerli amillər nədir?

Robert Sekuta: Bu suala cavabı belə başlamaq istəyirəm. İlk öncə Dağlıq Qarabağ münaqişəsi müharibə yolu ilə həll oluna bilməz. ABŞ çox fəal və çox enerjili şəkildə ATƏT-in Minsk qrupu çərçivəsində fəaliyyət göstərərək Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin tərəflərinə razılaşdırılmış həll yolunun tapılmasında yardım göstərir. Son zamanlar mənim dostlarım, səfir Uorlik, səfir Hoqland bu istiqamətdə əzmkarlıqla fəaliyyət göstərir. Düşünürəm ki, siz onların da bəyanatlarını oxumusunuz. Eyni zamanda, ümid edirəm ki, Vaşinqtonun verdiyi bəyanatlarla da tanışsınız. Sadəcə olaraq, düşünürəm ki, bu istiqamətdə biz bundan sonra da çox əzmkarlıqla fəaliyyət göstərməliyik. Çox uzun müddətə, 30 ilə yaxındır ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi davam edir. İki tərəf də bir araya gəlib, danışıqlar yolu ilə məsələnin sülh yolu ilə həll olunmasına yardım etməlidir.

Amerikanın Səsi: Münaqişənin həll olunmaması daha çox beynəlxalq amillərdən, yoxsa yerli amillərdən asılıdır. Yerlərdə deyirlər, bunu beynəlxalq qüvvələr edə bilmir. Beynəlxalq qüvvələr isə deyir ki, Azərbaycan və Ermənistan razılığa gəlsin, biz vasitəçilik edək.

Robert Sekuta: Bu suala cavabda mən sadəcə olaraq, Azərbaycanda fəaliyyət göstərən ABŞ səfiri qismində danışıram Suala belə cavab vermək istərdim ki, mövcud olan müxtəlif faktorlar nəzərə alınmalıdır. Digər bir məsələ də var. Mən Dağlıq Qarabağ münaqişəsi nəticəsində əziyyət çəkən insanlarla danışmışam. Bu danışıqlar mənim üçün çox faydalı olub. Bu insanların uşaqları artıq böyüyüb.

Belə bir təəssürat yaranır ki, müəyyən insanlar düşünür ki, beynəlxalq icma Dağlıq Qarabağ münaqişəsini çox asanlıqla həll edə bilər. Amma biz onun şahidi olmuşuq ki, dünyada hər bir şey istənilən kimi asan həll olunmur. Mən beynəlxalq icmanın, beynəlxalq qüvvələrin Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həll olunması istiqamətində yardımını belə görə bilərəm ki, iki tərəfi bir araya gətirərək və ya iki tərəfin bir araya gəlməsinə yardım edərək, iki tərəfin bir-biri ilə ünsiyyətini təmin edərək gələcək yolun müəyyənləşdirilməsi üçün bir çərçivənin formalaşmasına yardım edə bilərik.

Amerikanın Səsi: Amma aprel döyüşləri baş verib. Bu kontekstdə Dağlıq Qarabağda hərbi əməliyyatların bərpa riski nə qədər realdır?

Robert Sekuta: Düşünmürəm. Siz ATƏT-in Minsk qrupunun bəyanatları ilə də, müxtəlif paytaxtlardan gələn bəyanatlarla da tanışsınız. Bu bəyanatlarda Dağlıq Qarabağ münaqişəsi və iki tərəf arasında olan gərginliklə əlaqədar çox dərin narahatlıq bildirilib. Bir vacib an ondan ibarətdir ki, insanlar qarşısında həmişə seçim var və onların qərar vermək seçimi var. Düşünürəm ki, iki tərəf üçün - Azərbaycan və Ermənistan üçün vacib olan amil ondan ibarət olmalıdır ki, onlar vəziyyəti həqiqətən də tam şəkildə anlamalı, başa düşməlidirlər, - Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin hərbi yolu və həlli mövcud deyil, yoxdur. İki tərəf razılaşdırılmış, dinc sülh həllinin tapılması istiqamətində və beynəlxalq icma tərəfindən dəstək verilən addımlara rəvac verməlidir.

Hər iki tərəf müxtəlif qurumlar tərəfindən verilən bəyanatların vacibliyini anlayaraq gələcək üçün addımlarını müəyyənləşdirərək bu istiqamətdə fəaliyyət göstərə bilər.

“907-ci düzəliş”in daxilində bir sıra maddələr aradan qaldırıla bilərdi və prezident Tramp bu hüquqdan istifadə edib”

Amerikanın Səsi: Münasibətlərin 25-ci ilində hələ də “Azadlığı Müdafiə Aktına 907-ci düzəliş” qüvvədədir. Düzəlişin tam aradan qaldırılmamasına səbəb nədir? Bu düzəliş ikitərəfli əməkdaşlıqda hansı problemlər yaradır?

Robert Sekuta: “907-ci düzəliş” barədə danışarkən mən başa düşürəm ki, bu, ABŞ-ın qanunvericiliyidir. Lakin bunun daxilində müəyyən müddəalar var ki, onlar aradan qaldırıla bilər. Prezident Tramp və keçmiş ABŞ administrasiyaları bunu etmişlər. Deyə bilərəm ki, ABŞ-ın Azərbaycana yardımları davam edir. Mən hüquqşünas deyiləm, sadəcə, cavabıma aydınlıq gətirmək istəyirəm. “907-ci düzəliş” Konqres tərəfindən dəstək verilmiş bir qanunvericilikdir. Yəni, onun daxilində bir sıra maddələr var idi ki, onlar gələcəkdə aradan qaldırıla bilərdi və prezident Tramp bu hüquqdan istifadə edib.

Amerikanın Səsi: “907-ci düzəliş”də hərbi əməkdaşlığı və hərbi-texniki əməkdaşlığı qadağan edən müddəalar var.

Robert Sekuta: Amma bizim hərbi sahədə əməkdaşlığımız var. Misal üçün, Azərbaycan qüvvələrinin NATO qüvvələri ilə operativlik baxımından əlaqələrinin inkişafının təminatı üçün biz müdafiə ofisimiz vasitəsi ilə fəaliyyətlər göstəririk. Yəni, bu istiqamətdə əməkdaşlıq mövcuddur. Biz söhbətimizi davam etdirdiyimiz zamanda da Azərbaycan ABŞ hərbçiləri ilə Əfqanıstanda birgə qulluqdadır.

“ABŞ hökuməti terrorizmə qarşı mübarizə sahəsində əməkdaşlığın inkişafını görmək istərdi”

Amerikanın Səsi: Azərbaycan və ABŞ-ın terrorizmə qarşı birgə mübarizə sahəsində gördüyü işlərin 25 illik yekununu necə qiymətləndirərdiniz? Gələcəkdə qarşıda hansı işlər durur?

Robert Sekuta: Mən öncəki zamanları yada salmaq istərdim. Yadınızdadırsa, sentyabrın 11-də ABŞ-da terror hücumları olandan sonra məhz keçmiş prezident Heydər Əliyev münasibət bildirmişdi və Azərbaycanın yardımlarını təklif etmişdi.

Ancaq müəyyən məqamları vurğulaya bilərəm, operativ məlumatlar barədə danışa bilmərəm.

Suala cavab verərkən deyə bilərəm ki, ABŞ Azərbaycanın terrorçuluğa qarşı aparılan mübarizədə, ümumiyyətlə, təhlükəsizlik baxımından fəaliyyətindən, Azərbaycan tərəfindən göstərilən əməkdaşlıqdan və Azərbaycanın bu istiqamətdə iştirakından çox razıdır. ABŞ hökuməti bu istiqamətdə əməkdaşlığın inkişafını görmək istərdi.

Sadəcə olaraq, mən izləyirəm və görürəm ki, Azərbaycan hökuməti də təhlükəsizlik sahəsində, terrorçuluğa qarşı aparılan mübarizədə əməkdaşlıq barədə öz razılığını bildirib.

“Biz əlavə dəyərin artırılması istiqamətində də müəyyən proqramlar həyata keçirmək istəyirik”

Amerikanın Səsi: İqtisadi sahədə əlaqələrin yekunu necədir? Ölkədə qeyri-neft sektorunun inkişafı sahəsinə ABŞ hansı yeni yardımlar təklif edə bilər?

Robert Sekuta: Soruşursunuz ki, ABŞ qeyri-neft sektorunun inkişafında Azərbaycana necə yardım edə bilər? Düşünürəm ki, biz artıq uzun müddətdir Azərbaycana neft sahəsində inkişafı təmin etmək üçün yardımlar göstərmişik.

Bu suala cavab verərkən iki istiqamətdə danışmaq istərdim. Birincisi, ictimai sektorun, yəni, özəl sektorun inkişafı istiqamətində apardığımız işlərdir. İctimai sektorun inkişafından danışarkən artıq mən qeyd etdim ki, ABŞ Azərbaycana 1,3 milyard dollar yardım göstərib. Bu vəsait müxtəlif səpkili proqramların həyata keçirilməsinə yönəlib. Bunlar əsasən inkişaf proqramlarıdır. Yəni, inkişaf proqramları çərçivəsində sahibkarlara yardım göstərmişik. Fermerlərin öz təsərrüfatlarını inkişaf etdirməsinə yardımlar göstərmişik. Biz yalnız yardım barədə də düşünmürük. Eyni zamanda, əlavə dəyərin artırılması istiqamətində də müəyyən proqramlar həyata keçirmək istəyirik. Yəni, əgər bir fermer alma yetişdirirsə, sadəcə, almanın satışı ilə deyil, onun emalı ilə də məşğul olmalıdır. Təbii ki, bu inkişaf proqramlarını həyata keçirərkən biz azərbaycanlılarla birgə fəaliyyət göstəririk və bu önəmdə azərbaycanlıları, xüsusilə gəncləri və qadınları proqramlara cəlb edirik.

Bu insanların proqramlara cəlbi onların daha çox sahibkarlıq ruhuna sahib olmalarına kömək edir. Yəni, onlar öz şirkətlərinin yaradılması, öz bizneslərinin inkişafı barədə düşünməlidirlər. Uğuru əldə etməyi bacarmalıdırlar. Öz bizneslərinin inkişafı ilə digər insanlar üçün iş yerləri yarada bilərlər. Yaxşı biznes mühitinin yaradılması üçün hüquqi çərçivənin yaradılması sahəsində də yardımlar göstəririk. Misal üçün, kommersiya sahəsində olan qanunvericiliyin yaradılması və inkişafında biz yardımlar göstərməyə çalışmışıq. Eyni zamanda, ABŞ-dan, xüsusən Nyu-Yorkdan hakimlərin Azərbaycana gəlməsi təmin olunub. Həmin hakimlər Azərbaycandan olan həmkarları ilə ünsiyyət qurublar ki, mövcud qanunvericiliyin inkişafına kömək etsinlər.

Digər vacibliyi ilə seçilən sahə özəl sektordur. Biz istəyirik ki, Azərbaycan və ABŞ biznesmenləri daha yaxın olsun. ABŞ-dan olan biznesmenlər Azərbaycana gələrək özəl sektorla daha yaxın olsun və burada işləsinlər.

Biz, Ameika-Azərbaycan Ticarət Palatası vasitəsi ilə fəaliyyət göstərmişik. Eyni zamanda, ABŞ-dan Azərbaycana müxtəlif səpkili ticarət missiyaları gəlib. Bu payızda da eyni missiya Azərbaycana gələcək.

İqtisadiyyatın diversifikasiyası üçün bu cür biznes əlaqələri çox vacib amildir. Mən xatırlayıram ki, bu yaxınlarda keçmiş nazir Natiq Əliyevlə ABŞ-a səfər etmişdik. Orada texnologiya sahəsində möhtəşəm bir konfransın işinə qatılmışdıq. Həmin konfransa təxminən 60 000 iştirakçı qatılmışdı. İştirakçılar ABŞ-da karbohidratlar sahəsində olan fəaliyyətləri, eyni zamanda, ölkələr arasında, beynəlxalq müstəvidə olan enerji məsələlərini öz aralarında müzakirə edirdilər.

“Azərbaycan Boeing istehsalı olan təyyarələr əldə edib”

Amerikanın Səsi: Münasibətlərin 24-cü ilində Azərbaycan təyyarələri ABŞ hava limanlarına uçuşlara başladı. Bu və digər sahələrdə hansı yeni razılaşmaları gözləmək olar?

Robert Sekuta: Sizin sualınız yenidən özəl sektora aid olan məsələlərlə bağlıdır. Hamı bilir ki, Azərbaycanın AZAL şirkəti və ABŞ-ın Boeing şirkəti arasında müxtəlif səpkidə danışıqlar olub. Bunun nəticəsi olaraq Azərbaycan Boeing istehsalı olan təyyarələr əldə edib. Eyni zamanda da Azərbaycan “Açıq Səma” layihəsinə qatılıb. Bu kimi təşəbbüslərin gələcəkdə olan inkişafına və perspektivlərinə baxanda, bu, sırf kommersiya xarakterli təşəbbüslərdir və kommersiya əlaqələri genişləndikcə bu cür təşəbbüslər də inkişaf edəcək.

“Mübadilə proqramları çərçivəsində 7 minə yaxın azərbaycanlı ABŞ-da təhsil alıb”

Amerikanın Səsi: İkitərəfli ticarət əlaqələri sahəsində 25 ilin dinamikası necədir? Azərbaycanın hansı brendləri və ya məhsulları ABŞ bazarında tanınır?

Robert Sekuta: Azərbaycanın Amerikada tanınmış brendləri barədə danışarkən düşünürəm ki, mən ABŞ-ın Azərbaycanda səfiri olduğuma görə əsas vəzifə borclarımdan biri Amerikanın brendlərinin Azərbaycanda populyar olmasını təmin etməkdir. Bizim işimiz həm də ondan ibarətdir ki, ABŞ-da mövcud olan bazarların mahiyyətini, bazarlarda olan dəyərlərin nədən ibarət olmasını insanlara izah edək.

Robert Sekuta və Tapdıq Fərhadoğlu

Bir məsələ də var. Onun barəsində danışmamışıq. Düşünürəm ki, ABŞ səfirliyinin ictimai əlaqələr sektoru vasitəsi ilə mədəniyyət sahəsində həyata keçirilən layihələr vasitəsi ilə insanlar bir-birini daha yaxşı tanıyır və ABŞ barədə daha yaxşı məlumatlar alırlar. ABŞ-ın təşkil etdiyi mübadilə proqramları çərçivəsində artıq 7 minə yaxın azərbaycanlı ABŞ-a gedib və orada təhsil alıb. Eyni zamanda, öz təşəbbüsləri ilə çoxsaylı azərbaycanlı Amerikada təhsilini davam etdirir. Onlar ABŞ-a gedərkən ingilis dilini də öyrənirlər və ingilis dili beynəlxalq müstəvidə qəbul edilmiş dildir.

Azərbaycanlılar Amerikaya gedərkən müxtəlif sahələrdə qəbul olunurlar. Yəni, kommersiyanı öyrənirlər, müxtəlif elmlərə yiyələnirlər, biznes administrasiyası, mühəndislik və digər sahələrdə təhsillərini davam etdirirlər. Yəni, həm təhsillərini artırırlar, həm də imkanlarını genişləndirirlər.

“Məni o da məyus edir ki, “Sülh Korpusu” artıq Azərbaycanda mövcud deyil”

Amerikanın Səsi: Mədəniyyət, təhsil və humanitar sahədə 25 ilin yekunları barədə nə deyə bilərsiniz? Bu sahələrdə əlaqələrin inkişafında hansı yeni potensiallar var?

Robert Sekuta: Bu sahələrlə bağlı həm daha çox fəaliyyətlər görünür, həm də daha çox işlərin görülməsinə ehtiyac var. Qeyd etdiyim kimi, rəsmi proqramlar çərçivəsində 7 minə yaxın insan Amerikaya gedib. Məni o da məyus edir ki, “Sülh Korpusu” artıq Azərbaycanda mövcud deyil. Amma “Sülh Korpusu” Azərbaycanda çox vacib işlə məşğul idi. Yəni, “Sülh Korpusu”nun könüllüləri Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində insanlara ingilis dili öyrədirdilər. Yalnız ingilis dilini öyrətmək deyil, eyni zamanda ingilis dili müəllimləri ilə birgə işləyərək onların ingilis dili öyrətmək üsullarını daha da təkmilləşdirməsinə kömək edirdilər. Lakin bu sahədə də müəyyən bir irəliləyiş görürük. Bilirsiniz ki, Bakıda “Amerika Mərkəzi” fəaliyyət göstərir. Bölgələrdə yerləşən 4 “Amerika Mərkəzi” yenidən açılıb. Bu yaxınlarda Gəncədə yenidən açılan “Amerika Mərkəzi”nin açılışında özüm iştirak etdim. Bu mərkəzlər bir resurs mərkəzi kimi çox faydalı fəaliyyətlər göstərir. Həm insanların ingilis dili öyrənməsinə, həm də müxtəlif resurs bazası kimi fəaliyyətə yardım edir.

Mədəniyyət sahəsində münasibətlərə gəlincə, bu sahədə çox vacib layihələr gerçəkləşdirilir. Digər tərəfdən, Amerika ekspertlərinin Azərbaycana gəlib ünsiyyət qurması çox vacibdir. Mədəniyyət və təhsil sahəsində əlaqələrin gücləndirilməsi üçün ekspertLərin (spiker) Azərbaycana gəlib insanlarla təmasda olması çox böyük əhəmiyyət daşıyır. Hazırda kompüterlərlə on-layn qaydada bu əlaqələri həyata keçirmək olar. Halbuki, 20 il əvvəl bu vasitələr yox idi. Eyni zamanda, azərbaycanlıların daha çox Amerikaya getməsi bizim əlaqələr üçün faydalıdır. Onlar Amerikada amerikalılarla ünsiyyətdə olur və amerikalılar onlarla ünsiyyətdə olur.

Yeri gəlmişkən, yenidən “Sülh Korpusu”na qayıtmaq istərdim. Onlar Azərbaycanda olandan sonra vətənləri Amerikaya qayıdarkən amerikalılarla öz təəssüratlarını bölüşür, Azərbaycan barədə danışırdılar. Yəni, insanlar arasındakı münasibətlərdən danışırıq. Həqiqətən də bu münasibətlərin təsiri çox-çox yüksəkdir. İnsanların özlərinin bir-biri ilə münasibət qurması dövlətlərarası münasibətlərin inkişafına ən yaxşı təkan verən amildir. İnsanlar bir-birini tanıyandan sonra onlar arasında çox sıx bağlılıq əmələ gəlir və biz amerikalılar buna çox böyük dəyər veririk. İnsanlar arasında bağlılığı göstərən əlaqələrin əyani bir təzahürü azərbaycanlı müğənnilər və amerikalı caz ustalarının bir araya gələrək eyni mahnıları birgə ifa etməsidir. Bu, həqiqətən də insanlar, mədəniyyətlər arasında olan bağlılığın çox gözəl əyani təzahürüdür.

“Yeni administrasiya hələ öz xarici siyasətini formalaşdırma prosesini keçir”

Amerikanın Səsi: ABŞ-ın yeni administrasiyasının Azərbaycana qarşı siyasəti əvvəlki administrasiyanın siyasətindən nə ilə fərqlənir? Cənab Trampın administrasiyasının Azərbaycanla bağlı siyasətinin əsas prioritetləri nədir?

Robert Sekuta: Yeni administrasiya hələ öz xarici siyasətini formalaşdırma prosesini keçir. Lakin Tramp administrasiyasından Azərbaycana göndərilən bəyanatları oxusanız, artıq bu bəyanatlar əsas vacib məqamların nədən ibarət olması barədə məlumat verir. Bu bəyanatlarda yenidən ABŞ-la Azərbaycan arasında təhlükəsizlik sahəsində olan tərəfdaşlıq və əməkdaşlığın vacibliyi

vurğulanıb. Burada ABŞ və Azərbaycanın Əfqanıstanda birgə əməliyyatlarından danışılır. Bu bəyanatlarda Azərbaycanın təmsil olunduğu müxtəlif enerji layihələri, o cümlədən “Cənub” Qaz Dəhlizi və başqa layihələrin vacibliyi vurğulanıb. Eyni zamanda, ABŞ-ın Azərbaycanın iqtisadiyyatının şaxələndirilməsi istiqamatində apardığı səylərə yardımı vurğulanıb. Eyni zamanda, Azərbaycanın özünün demokratik təsisatlarının inkişafı barədə apardığı işə yardımı barədə də söz açılıb. Bəyanatlarda Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin dinc, sülh yolu ilə həllinin tapılması istiqamətində fəaliyyətlərin vacibliyi vurğulanıb. Bir sözlə, bu bəyanatlarda ABŞ və Azərbaycanın bir-birinə dəstək verərək ABŞ-ın Azərbaycanla bağlı diqqətində olan vacib məsələlər vurğulanır.

Amerikanın Səsi: Qarşılıqlı səfərlər gözlənilirmi?

Robert Sekuta: Bu suala cavab vermək üçün hazırda bir məlumatım yoxdur.

“Biz gələcəkdə getmək istədiyimiz istiqaməti formalaşdırıb görmək istəyirik”

Amerikanın Səsi: İkitərəfli əlaqələrlə bağlı əlavə vacib bəyanatınız var?

Robert Sekuta: Çox vacibdir ki, biz olduğumuz məkanı hər zaman xatırlayırıq. Ən vacibi odur ki, biz gələcəkdə getmək istədiyimiz istiqaməti də formalaşdırıb görmək istəyirik. Gələcəkdə irəliləmək istədiyimiz istiqamətin müəyyənləşdirilməsi də öz-özlüyündə ABŞ-Azərbaycan xalqları arasında bir danışıqdır, bir razılaşmadır, bir sövdələşmədir. Yəni, biz Azərbaycanla birgə işləyərək Azərbaycanın gələcəyinin təminatına, yəni, özünün gələcəyini gördüyü kimi təmin edilməsində Azərbaycana yardım etmək istəyirik. Biz bilirik ki, Azərbaycanın özünün gələcəkdə görüntüsü məhz stabil, sabit, firəvan, demokratik, müstəqil, hüququ bir dövlətdir. O ki qaldı müstəqillik, bu barədə danışarkən demək istərdim ki, müstəqil o dövlətdir ki, daxildən gələn hər hansı bir tərzdə müqavimət göstərə bilir və özünün çoxşaxəli xarici siyasətini həyata keçirir. ABŞ-ın da məqsədi ondan ibarətdir ki, hər bir dövlət öz gələcəyini necə görür, elə də gerçəkləşdirsin.

***

Ambassador Robert Cekuta: The United States Remains an Active Partner with Azerbaijan

Robert Cekuta

Ambassador Cekuta: Thank you. I’m glad to have the chance to talk to you.It’s a good time because with the 4th of July, it’s the 241st Anniversary of U.S. independence. We’re also in the 25th year of U.S. - Azerbaijan bilateral relations. And also coming into the 100th Anniversary of the establishment of the Azerbaijani Democratic Republic back in 1918.

So against that background, there are a number of themes that continue to characterize the relationship.The economics, the work that we’re doing together in terms of security, really the key role that Azerbaijan plays in boosting European and global energy security through the development of hydrocarbons and the Southern Gas Corridor.

The importance of developing the rule of law, fighting corruption, building up a democratic base, respect for human rights. This angle, which has been addressed in President Trump’s letters to the leadership here since President Trump came to office.

And then the cooperation on the security front.It’s still very much a crucial role Azerbaijan plays right now in Operation Resolute Support in Afghanistan, the history in Kosovo and Iraq, the really important cooperation we need to have in the fight against terrorism.

And the ongoing effort of the U.S. as co-chair, the work to try to help realize a peaceful settlement in Nagorno-Karabakh.

So I think the basic point is the United States remains an active partner with Azerbaijan. We want to work with Azerbaijanis to help see the country that they want. We want to help, work with them to see a country that is strong, that is prosperous, that’s stable, that’s democratic, that’s independent.

VOA: I would also like to avail myself of this opportunity to thank you for your time, in the first place.And then I would also like to use this opportunity to express my obvious congratulations on the upcoming, probably the most important holiday that the United States of America has, that’s Independence Day. So, my congratulations.

If you don’t mind, I’ll switch over to the questions.

As you mentioned, the United States of America and Azerbaijan have recently marked the 25th Anniversary with diplomatic relations.So through this tenure, through these 25 years of the two countries engaged in our relations, how would you characterize this time? What do you think were the most notable, significant advances? And where the falls and the setbacks were.

Ambassador Cekuta: I think in terms of areas -- first of all, I would just say the relationship is improving. We’ve seen, especially in the last couple of years, improvements in the relationship.

I look at things like the engagement we’ve had on the economic front, the work we’re doing through USAID to help increase, help Azerbaijanis develop jobs, entrepreneurship, the work with farmers. We’ve provided over 1.3 billion dollars in assistance to Azerbaijan since 1992, and even if you look there, you see the change in the assistance programs from a lot of humanitarian aid to now more development aid, more aid to target increasing prosperity.

Those are things on the economic side, Contract of the Century, Southern Gas Corridor, working that way.Azerbaijanis being with the United States and NATO countries in Kosovo and Iraq as well as in Afghanistan.Cooperation in the fight against terror.Remembering President Heydar Aliyev being one of the first to speak out against the attacks on New York, and Washington D.C. on September 11th. Seeing the important role Azerbaijan has played in the Northern Distribution Network to Afghanistan. These are all positives.

Robert Cekuta responds to the VOA questions

VOA: Well, Ambassador, since we were talking about security issues, my next question will be related to security. Becausewe know the United States of America focuses on Caspian security and especially energy security issues in the Caspian region. So with that I would like to ask you, what is the U.S. stance on security issues, especially regarding energy security as well as on transportation projects such as Silk Way project and the others?

Ambassador Cekuta: Look, these are really key.I think, and actually maybe I can broaden the answer, not just on the economic security but a little bit more broadly. So obviously, again, the role that Azerbaijan has played, is playing and is expected to play in terms of hydrocarbon first, and now coming on with gas, and the pipelines bringing that out to the rest of the world, are important. Energy security is a key aspect of global security. A country that is afraid of whether it’s going to have the energy it needs to run its industry, to keep its people warm, is going to feel threatened. So Azerbaijan getting oil and gas out is really a very important contribution.

We talk about the Silk Road concept.One of the basic things about Azerbaijan, something that Governor Sununu who was the Chief of Staff to President George H.W. Bush, and who still remains active on this account, notes is that Azerbaijan is the only country that borders both Russia and Iran.And that obviously means things for Azerbaijan, but it also means that for international access this corridor across the southern Caucasus, through Kiev and Georgia, extending on both ways is increasingly important for commercial activity.

But again, the security issues, these economic security and the other, harder aspects, if you want to put it that way, come into it. We recognize how close Azerbaijan is to some of the areas in the Middle East. We recognize the international problems such as terrorism, and it’s really important the U.S. and Azerbaijan, who have a good relationship, are able to help address these issues more effectively.

VOA: So now, Ambassador, you’re talking about the risks Azerbaijan must probably be facing because.

Ambassador Cekuta: I think we all face.We all face. The world is not getting much easier.And I think it’s the case that for the United States it’s important to help understand the difficulties in this particular part of the world. But also for us to work together to address those challenges. Don’t just sit and look at a problem, but try to figure out a way to address it. We need to work together to address it.

VOA: Well, there’s been a number of times the United States of America has underlined the three pillars of U.S. - Azerbaijani relations, which include security, energy as well as democracy and human rights. I understand the first two.I would like to ask my question about democracy and human rights. Is the Azerbaijani stance on democracy and human rights in any way satisfactory for the United States?

Ambassador Cekuta: First, I take issue with the term pillar. I see these as more of a triangle, where one thing interacts with the other. A pillar sort of stands alone. I think in terms of our relationship with Azerbaijan, each of these three aspects is interconnected and equally integral.

The question of democracy and human rights, rule of law is an aspect that remains basic to the relationship.

One area the government talks to us a lot about is trying to attract foreign investment to Azerbaijan. So if you’re going to attract business, every country’s competing with everybody else.It’s the reality of the world. But one of the key things is to be able to attract and keep investment money, to be able to keep jobs and keep companies, and for that you’ve got to have rule of law. You’ve got to have a court system that is seen as independent and strong. You’ve got to have a situation where laws, contracts, are all respected. Actions have to be taken against corruption.Corruption is a global problem. But there have to be steps taken to fight it.

These are all different angles on that human rights question.

I mean you look at President Trump’s speech in Riyadh, but you also look, too, at statements that have been made in congressional testimony, and you see again and again a reaffirmation, as by Secretary Tillerson, of values. We’re not looking to be preachy. But what we see is that democratic values are important for a country’s stability and growth. They are something that is integral to the United States. They are something that remain an important element of our relationship with countries around the world.

So I think, again, this is a key aspect of that relationship, just as important as the economic aspect, just as important as the security aspect. All three define that triangle and all three are connected.

Again, if we’re talking about fighting terrorism, we need to look at reasons for terrorism.Again, these sorts of questions come into that equation.

So again as I would note, these are values that remain important to the United States.This is something that has been said by our leadership in Washington.

VOA: Again, we were talking about the 25th Anniversary, during the 22nd Anniversary of the U.S.-Azerbaijani relations, the RFE/RL Azerbaijani service was shut down Well, the bad news is marking the 25th Anniversary of Azerbaijani relations was the blockingof several independent information sites including RFE/RL.Having said that, my question would be, are there any negotiations going on right away on the resumption of RFE/RL’s activities in Azerbaijan?

Ambassador Cekuta: This is an important matter for the United States.It is something that we are discussing with the government.It is something that is important to address, but we can’t really go into details of our diplomatic discussions.

VOA: So what would be the prospects for RFE/RL to be reopened in Azerbaijan? Would you expect it to be reopened?

Ambassador Cekuta: As I said, this is a very important matter to the United States government and to our relationship with Azerbaijan.

VOA: Well, Ambassador, again speaking about the 25th Anniversary of Azerbaijani-U.S. relations, I believe during this tenure Azerbaijan has repeatedly stated that one of the security threats is the still ongoing Nagorno-Karabakh conflict.So do you see any obstacles for a peaceful resolution of the N-K conflict? Both domestic and international?

Ambassador Cekuta: The way I would put it is this.First of all, there is no military solution to this conflict. The United States remains energetically engaged in working through the Minsk Group to help the parties find a negotiated settlement.

My old friend Jim Warlick, and now another old friend Dick Hoagland, are the negotiators on this through the Co-Chairs. I really rely on words they’ve used.I think you’ve seen the statements that have come out of other co-chairs, and also recently from, from Washington on this issue.Again, I think it’s important we continue to work, work hard, to find a way to bring the parties together. But it is really for the parties to come together and work, negotiate that settlement to this conflict that has – this is now almost thirty years.This is a long time.It needs to – it has to stop.

VOA: Well, Ambassador, I would like to ask a clarification question because well, there are some domestic circles in Azerbaijan that basically keep claiming that international forces cannot bring the parties together and cannot help to find a peaceful negotiated resolution to Nagorno-Karabakh conflict. On the contrary, we have the international forces, the international community claiming that these, for Azerbaijan and Armenia, domestically to strike a bargain and get together and continue negotiations. So do you believe that more international factors are more responsible for non-resolution of the N-K conflict? Or there’s just a set of domestic reasons because of which the N-K conflict cannot be resolved?

Ambassador Cekuta: Again, what I see sitting here as U.S. Ambassador in Azerbaijan – and that’s different from a co-chair, is that there may be a number of different factors that need to be addressed. I will sometimes find that when I talk to Azerbaijanis including people displaced by the conflict -- it’s important for me to hear the stories of the people who have been affected by this conflict, and we’re now talking the kids of people who are affected by the conflict, there’s sometimes a sense that the outside world can sort of point fingers and impose a settlement.We’ve seen again and again around the world, life doesn’t work that easily.

I think what we can do, again as U.S. Ambassador of the United States, is to help the parties themselves find areas where they can build a framework, and where they can sit down and develop a path forward to a resolution to this protracted conflict.

VOA: Ambassador, now I would like to refer to what’s known as the four-day war.The military escalation between Azerbaijan and Armenia in April of 2016.And we all have seen that brief war. However, that somehow instils a feeling that war, a full-blown war, can be resumed. Are there risks for a full-blown war between Azerbaijan and Armenia?

Ambassador Cekuta: No.I think again, you see the statements that came out in the co-chairs.I see the statements that have come out from the Co-Chairs on the situation on the ground, and the concerns that the situation on the ground raises. But one of the important things to remember is that there are always choices. People can make decisions. Things are not forced on them.

And so with that in mind I would say that it is important for the parties, using plural there: parties, to recognize the situation, recognize that there is no military solution to this, and to recognize the steps that they can take, supported I think by the international community, to move towards a peaceful settlement.

VOA: Ambassador, again, the 25th Anniversary in the U.S. - Azerbaijani relations. But one step back is that Section 907 of the Freedom Support Act is still in force.So do you think this legislative piece can be entirely, removed, and does it create problems for the U.S. - Azerbaijani relations?

Ambassador Cekuta: The thing I would say about Section 907:It is U.S. law, but it contains provisions for aspects to be waived, and this is something that President Trump did, that has been done by the previous administrations of both parties. And I think that’s where I would leave that.It is the law, but there are provisions in it to be waived, and we do provide assistance.

Maybe a little better answer than I just gave you -- I’m not a lawyer -- Section 907 of the Freedom Support Act remains U.S. law, passed by Congress.There are provisions put into it that enable aspects of it to be waived, and President Trump, like his predecessors, has used that authority to put in place a waiver.

VOA: But President Trump, Did not waive it. That was President Obama who

Ambassador Cekuta: No, he did.This is a new administration. It was done March, after January 20th.Trump, Obama and Geaorge W. Bush have all waived it.

Robert Cekuta and Tapdig Farhadoglu

​VOA: Under 907, like I said, military cooperation is banned between the United States and Azerbaijan.

Ambassador Cekuta: We do have cooperation between our two militaries. We have offices, we do work together to work on questions such as the NATO interoperability of the Azerbaijani military. We have an Office of Defense Cooperation.And as we speak, Azerbaijani troops and American troops are together in operations in Afghanistan.

VOA: Ambassador, you were talking about counterterrorism activities and the partnership and the cooperation with the United States of America. However, I would like you to give your own evaluation of U.S. - Azerbaijani cooperation and partnership in counterterrorism activities over the past 25 years.

Ambassador Cekuta: I think we just go right back to 9/11 and President Heyder’s communication right after the attacks of Azerbaijan support.But in terms of operational things, I can’t talk about that.

What I can say is that the United States government very much appreciates the support, the engagement and cooperation it’s seen with Azerbaijan. We’d like to see that grow. And my impression from talking to the Azerbaijani government, again, I’m the American Ambassador, but my impression is the Azerbaijani side is also very pleased, and we see public statements to this fact, is pleased with the cooperation.

VOA: Thank you very much, Ambassador. Now we’d like to switch over to economy and ask about Azerbaijan’s endeavor on diversifying its economy and on the non-oil and non-energy industries.

So how do you think the United States of America can help Azerbaijan’s efforts to promote its non-oil sector?

Ambassador Cekuta: I hope we already are.We’ve been giving assistance money for decades! But seriously, let me take this two ways.

One is in terms of the public sector; and then secondly, the more important private sector.

In terms of the public sector:again, we’ve given Azerbaijan over $1.3 billion of assistance. For years we’ve worked on areas of rural development, farm development, helping farmers not just increase their crop yield, but also working with the Azerbaijanis to increase the value-added.Don’t just sell the apples, sell the apple juice.

A second thing, the assistance program is helping people, helping Azerbaijanis, especially Azerbaijani women, especially younger Azerbaijanis, become entrepreneurs, be able to think and carry through with their dreams about establishing themselves, to become business people, to be successes.And by creating new companies, to create new jobs.

Third is by helping establish the legal framework necessary for a good business climate, such as via the Commercial Law Development Program with the Department of Commerce. We just had a couple of judges from the 2nd Circuit in New York come out and talk to judges, talk to people here to tell them what is needed to have that framework necessary for the private sector to grow.

Probably the more important piece is getting the private sector moving and bringing the private sector together, bringing Americans from the private sector over here to work with Azerbaijani business people. So we work with the Chamber of Commerce here. We have had trade groups, trade missions here. We’ve had a couple since I’ve been here, we’ve got another one coming this fall. And I actually worked with the late Energy Minister Aliyev to take a group to Houston to the Off-Shore Technology Conference which is one of the biggest in the world -- 60,000 people go to this thing. It was a great opportunity for Azerbaijanis to see what developments were going on in the U.S. hydrocarbon sector. But also to educate people on the U.S. hydrocarbon sector, and on the international hydrocarbon sector on developments going on here.So again, that sort of business-to-business connection is really crucial for the growth and diversification of an economy.

VOA: One piece of good news for us is again on the24th Anniversary of the U.S. - Azerbaijani relations was that Azerbaijan began flights to the United States of America, and that’s very important for us. But how do you think, what are the prospects of development in this particular area?

Ambassador Cekuta: Again, that’s a private sector issue. But I can say this: we note there have been a number of transactions between Boeing and AZAL, purchases of Boeing aircraft. But we, between the governments we’ve worked out an Open Skies Agreement that was signed in 2015. But this is primarily a commercial thing. So I think in terms of where this goes, how this develops in the future, it really depends on the commercial opportunities, what the companies themselves see as practical and possible.

VOA: Well, thinking about trade relations between the United States and Azerbaijan, how would you characterize the trade relations between the two nations? And are there any purely Azerbaijani brands that are popular in the United States of America?

Ambassador Cekuta: I think on that last question, of Azerbaijani brands – well, I guess the reality is I’m the American Ambassador, so my job is to encourage the sale of American products here in Azerbaijan. But still, one of the things we do do, and again I come back to this, is to try to work with Azerbaijanis to understand the U.S. market. Our working with them, as I said, to be able to increase the value, to increase the marketability of their products. And one of the things we haven’t really talked about is the work that goes on in the public affairs and cultural world that also can lead to helping Azerbaijanis do business in the United States and the rest of the world. Almost 7,000 Azerbaijanis have gone to the U.S. on various U.S. government programs. But in addition, we’ve had a lot of Azerbaijanis go to universities, study in the U.S. privately. They’re going and learning English which is, for better or worse, the international language of the world at the moment.Again, I’m from New York so English is a challenge for me as well.[Laughter]

But also to go and study commerce, study economics, study engineering, study sciences. All of these things -- studying business administration. These are also ways Azerbaijanis are benefiting from the relationship and finding ways forward to sort of help themselves and help their country.

VOA: Well actually you kind of stole my next question, because my next question was going to be about the educational and cultural ties between the U.S. and Azerbaijan. And basically the humanitarian sector cooperation. Since you already started answering that question, I would like to ask you what kind of potential you see U.S. and Azerbaijani relations in the cultural, educational and humanitarian fields.

Ambassador Cekuta: I notice he [The Information Officer] subtly moved forward in his chair.[Laughter].

Seriously, this is actually an area where I think we can and we need to do more. We had almost 7,000 people go to the U.S. on official programs. But I’ve also got to say, one of the things that is disappointing is the fact the Peace Corps isn’t here anymore, and Peace Corps was really good on teaching English, on being out in the countryside, on being able to engage people around the country, and helping, not just teach directly, but also helping Azerbaijani teachers improve their own ability to teach.

And we’ve seen progress. We just signed an agreement reopening the American corners, the American Center in Baku at the Language University has long been operating, but four new American Corners are being reopened. I just reopened the one in Ganja, and three more will open in the coming weeks.

Those Corners are good resource centers, to learn about the U.S., to link in, to learn English, to strengthen various skills.

We also have an active program involving bringing speakers over here. And something that I’ve talked with people in the government about is trying to get more Americans to come here. The thinking is, if you bring one American here, they can engage with 100 Azerbaijanis. If one Azerbaijani goes to the United States, you won’t get quite that multiplier effect, although it can be a deeper and more intense relationship.

I think these sorts of cultural exchanges, speaker exchanges are important areas.There are also a lot of things you can do on-line now that you couldn’t do 20 years ago. There’s another way to help improve the ties.

But I think to be able to have Azerbaijanis go to the U.S., be in contact with Americans, have Americans in contact with Azerbaijanis, which is what brings us closer together.

Again, the Peace Corps.One of the amazing things about the Peace Corps volunteers is how deeply they care about Azerbaijan and how they educated Americans when they went home about Azerbaijan.

So I think there again, where we can go is really building off those ties, and I think those ties will have tremendously long term beneficial impacts. There are a lot of people that go back and forth across the ocean, going to each other’s countries.But also the multiplier thrown in.And the two, the people who go from the U.S. to Azerbaijan, they’re getting to know each other better. This is where I give Public Affairs the plug: because the last song at the 25th Anniversary Concert was one in which the American and Azerbaijani artists sang an Azerbaijani standard and an American jazz standard and wound them together – in a way, that’s the metaphor.

VOA: Mr. Ambassador, I would like to ask you for your probable analysis of differences between the former administration and the current Trump administration’s policies towards Azerbaijan. What do you think are the most important priorities of the U.S. administration’s policies towards Azerbaijan under the Trump administration?

Ambassador Cekuta: Well, you can look at the statements and letters that have come out of the administration. Even though it’s still in the early days, and it’s still formulating its policies, these letters, these statements show what I think the administration feels is important in our relationship. So we’re seeing statements on the importance on security, our work together in Afghanistan, and our fighting against terrorism. On continued engagement on TAP, the Southern Gas Corridor, and also working with Azerbaijan to diversify and grow its economy. On working with Azerbaijan to strengthen its rule of law and democratic institutions. And on the importance of finding a peaceful settlement to the Nagorno-Karabakh dispute. If you look at those statements you’ll see those same themes running through.And also you see the other statements that have come out of the U.S. government since, amplifying those things.

VOA: Are there any high-ranking visitors to Azerbaijan or anybody traveling from Azerbaijan to the United States that you’re aware of?

Ambassador Cekuta: Nothing I’m able to say.

VOA: Again, thank you for the interview. I don’t have any questions.Unless you have any other statements to make.

Ambassador Cekuta: No, I think I covered it.I appreciate it.

I think, again, it’s important that we remember where we began and look to where we want to go. And determining where we want to go is a conversation, an exchange between both the people of Azerbaijan and the people of the United States.

I think from the United States’ point of view, what we really want to see is to work with Azerbaijanis to see them realize their own vision for a stable, peaceful, prosperous, democratic, independent Azerbaijan. And I think when you talk about independence, what it means is for a country to be able to resist external pressures, and to be able to pursue a multi-vector foreign policy.

The United States doesn’t want to see the creation of spheres of influence. We really want to see countries able to develop as they want to develop and move forward.

VOA: Sorry the interview has taken a little longer than I expected. That ends the interview.Thank you.