Ermənistan və Dağlıq Qarabağdakı qüvvələr altı həftəlik müharibə dövründə Azərbaycanda sıx yaşayış məskənlərinə dəfələrlə klastr bombları atıb. Bu haqda Human Rights Watch insan haqları təşkilatı dekabrın 15-də hesabat yayıb. Təşkilat bildirir ki, klastr sursatlardan istifadə müharibə qanunlarının pozulması deməkdir.
Bu ilin noyabrında təşkilatın araşdırmaçıları Azərbaycana səfər zamanı üç rayona klastr bombaları ilə dörd hücumun gerçəkləşdirildyini sənədləşdirib. Bu hücumlarda ikisi uşaq olmaqla azı yeddi dinc şəxs öldürülüb, iki uşaq daxil 20 nəfər yaralanıb.
Dörd hücum
“Klastr sursatları qəddar silahdır, beynəlxalq sazişlə qadağan olunub, onlardan istifadə dinc həyatlara biabırçı sayğısızlığı göstərir. Həm Ermənistan, həm də Azərbaycan klastr sursatlardan istifadə etməməklə bağlı dərhal öhdəlik götürməli, onları qadağan edən sazişə qoşulmalıdır”, – təşkilatın Avropa və Orta Asiya üzrə direktoru Hyu Uilyamson deyib.
Klastr bombaları həm artilleriya, həm raket, həm minaatandan atıla, yaxud təyyarə ilə buraxıla bilər. Onlar adətən havada açılır, böyük əraziyə çoxsaylı bombacıqlar yayır. Bu bombacıqların bəziləri toxunanda partlamaya, amma de-fakto mina kimi qala bilər.
“Human Rights Watch” 2-ci Qarabağ müharibəsində Azərbaycanın da dörd hücumda klastr sursatlara əl atdığını sənədləşdirdiyini, hücumlardan üçünün Xankəndinə, birinin Hadruta endirildiyi bildirirdi.
Azərbaycan rəsmiləri isə əməliyyatlar vaxtı klastr bombalardan istifadə etmədiyini bildirib, üstəlik yalnız hərbi hədəfləri vurduğunu bəyan edib.
Qurum oktyabrda Azərbaycanın Bərdə şəhərinə klastr bombası ilə hücumda 21 dinc sakinin öldürüldüyünü, 70 nəfərin yaralandığını sənədləşdirib.
Yerevan təkzib edir
Azərbaycana hücumların biri Bərdədə, ikisi Goranboyda, biri Tərtərdə qeydə alınıb. Qurum hücum vaxtı həmin ərazilərdə, yaxud onların yaxınlığında hərbçi personalın, avadanlığın, texnikanın mövcudluğunu müəyyənləşdirə bilməyib.
“Human Rights Watch” noyabrın 27-də Yerevanda Xarici İşlər Nazirliyinin təmsilçisi ilə görüşüb. Sonuncu Ermənistanın arsenalına klastr sursatlarının olmadığını deyib.
Ancaq hesabat standart beynəlxalq nəşrlərə istinadla yazır ki, Ermənistanın arsenalında Toçka və İsgəndər ballistik raketləri, Smerç və Çin istehsalı olan WM-80 yaylım atəşi sistemləri var. Bunların hamısı kasset bombalı başlıqlar yaya bilir. Qurum bildirir ki, Dağlıq Qarabağdakı qüvvələrin klastr sursatları olmadığından bu hücumları ya Ermənistan qüvvələri həyata keçirib, ya da Dağlıq Qarabağdakı qüvvələri sursatla təmin edib.
“Klastr sursatları qadağan olunduğundan heç bir şəraitdə istifadə olunmamalı, yaxud başqasına verilməməlidir”, – Human Rights Watch bildirir.
Human Rights Watch təşkilatının Avropa və Orta Asiya diviziyasının direktor müavini Reyçel Denber Amerikanın Səsinə müsahibədə bildirib ki, Azərbaycan və Ermənistan qüvvələrinin istifadə etdiyi klastr bombaları qadağan olunmuş silahlar arasındadır. “Onlar qadağan olunub, çünki bu bombanın içindən çox sayda kiçik bombacıqlar çıxır. Ona görə də, raket xüsusi bir obyekti hədəf alsa da, bu bombacıqlar böyük bir ərazini əhatə edir və əlbəttə ki, hərbi obyetlərlə mülki hədəflər arasında fərqi müəyyən edə bilmir. Onlar partlamadığı halda isə mina kimi yerdə qalırlar,” o bildirib.
Denber bu sialhlardan istifadəni qadağan edən beynəlxalq razılığın olduğunu söyləyib. Lakin “nə Azərbaycan nə də Ermənistan bu razılığı imzalamayıb,” o deyib.
Xatırlama
Qarabağ münaqişəsi Ermənistanın Azərbaycana ərazi iddiaları ilə 1988-ci ildə başlayıb. 1994-cü ildə gerçəkləşən atəşkəs razılaşmasına qədər Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsi və ona bitişik 7 rayonu işğal edilmişdi.
Bu il sentyabrın 27-də Azərbaycan və Ermənistan silahlı qüvvələrinin təmas xəttində ağır döyüşlər başlayıb. Azərbaycan noyabrın 9-u döyüşlərin dayandırılmasına qədər 280 civarında kəndi, dörd qəsəbəni, Şuşa və daha dörd şəhəri (Cəbrayıl, Füzuli, Zəngilan, Qubadlı) işğaldan azad etdiyini açıqlayıb. Noyabrın 10-da açıqlanmış atəşkəs bəyanatına əsasən, Kəlbəcər, Ağdam və Laçın rayonları da Azərbaycanın nəzarətinə qaytarılıb. Laçın dəhlizində və qoşunların təmas xəttində isə Rusiya sülhməramlıları yerləşdirilib.
Keçmiş Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin çox hissəsinin isə Azərbaycanın separatçı saydığı qüvvələrin və Rusiya sülhməramlılarının nəzarətində qaldığı bildirilir.
AzadlıqRadiosu