Çin ABŞ-ın bu yaxınlarda Pekinin nüvə silahı istehsalı ilə məşğul olmaq üçün nüvə strategiyasının bir hissəsini Rusiyadan uzaqlaşdırmaq haqda gizli planı təsdiqlədiyi iddia edilən məlumatdan sonra "ciddi narahatlığını" ifadə edib.
Çərşənbə axşamı The New York Times qəzeti ABŞ prezidenti Co Baydenin mart ayında ABŞ-ın potensial münaqişədə nüvə silahından necə istifadə edəcəyini göstərən yüksək məxfi sənəd olan yeni “nüvə məşğulluğu təlimatını” təsdiqlədiyini bildirib.
Məlumatda deyilir ki, dörd ildən bir yenilənən sənəd Çinin nüvə arsenalını kütləvi şəkildə genişləndirməsi ilə mübarizə üçün ABŞ-ın nüvə silahlarının qarşısının alınması strategiyasına yeni istiqamət verir. Sənəddə həmçinin ABŞ qüvvələrinə Çin, Rusiya və Şimali Koreyanın "koordinasiya edilmiş nüvə çağırışları" ehtimalına hazırlaşmaq əmri verilir.
Çərşənbə günü mətbuat konfransı zamanı məlumatla bağlı suala cavab olaraq Çin Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü ABŞ-ı "Çinin nüvə təhlükəsi şişirtməkdə" və "strateji üstünlük əldə etmək üçün bəhanələr tapmaqda" günahlandırıb.
Çin Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Mao Ning "Çin məlumatdan ciddi şəkildə narahatdır və faktlar tam sübut edir ki, Birləşmiş Ştatlar son illərdə Çinin nüvə təhlükəsi nəzəriyyəsini daim qızışdırıb".
Rusiya bu xəbərə münasibət bildirməyib.
Onilliklər ərzində ABŞ-ın nüvə siyasəti ilk növbədə müqayisə oluna bilən nüvə silahı imkanlarına malik yeganə ölkə olan Rusiyaya yönəlib. Bununla belə, ABŞ rəsmiləri getdikcə daha çox xəbərdarlıq edir ki, Çin prezidenti Si Cinpinin rəhbərliyi altında nüvə quruculuğu əvvəllər gözlənildiyindən daha sürətlə irəliləyir.
Keçən ilin sonunda açıqlanan qeyri-məxfi sənəddə Pentaqon Çin ordusunun arsenalında 500-dən çox əməliyyat başlığı olduğunu və 2030-cu ilə qədər 1000-dən çox döyüş başlığına sahib olacağını təxmin edib. Bu, ABŞ-da yerləşən Silahlara Nəzarət Assosiasiyasının tərtib etdiyi hesablamalara görə, təxminən 3700 aktiv döyüş başlığı olan nüvə ehtiyatına malik olan Birləşmiş Ştatlar ilə müqayisə edilir.
Qrupun istinad etdiyi hesablamalara görə, Rusiyanın 1550-si strateji daşıma sistemləri də daxil olmaqla, təxminən 4380 nüvə başlığ var.
“Bu rəqəmləri nəzərə alsaq, Rusiya ABŞ-ın nüvə strategiyasının arxasında duran “əsas sürücü” olaraq qalır”, Silahlara Nəzarət Assosiasiyasının direktoru Daril G. Kimball sosial media saytı X-dəki paylaşımında bildirib.
Rusiyadan Çinə doğru yönləndirmənin olmadığını təkid edən Kimballun sözlərinə görə, Timesın məlumatı ABŞ-ın nüvə silahlarına dair təlimat sənədində göstərilən dəyişiklikləri şişirdir.
Keçən il ABŞ və Çin rəsmiləri Bayden və Si arasında görüşdən əvvəl nüvə silahlarının yayılmaması və silahlara nəzarət üzrə danışıqlar keçirməyə razılıq vermişdi. Lakin Çin keçən ay ABŞ-ın Pekinin ərazisi olduğunu iddia etdiyi Tayvan adasına silah satdığını əsas gətirərək danışıqları ləğv etmişdi.
Bir çox analitik Rusiya və Çin arasında hərbi və diplomatik əməkdaşlığın artmasından narahatdır. 2022-ci ildə Si və Rusiya prezidenti Vladimir Putin “məhdudiyyətsiz” tərəfdaşlıq haqqında razılığa gəlib və bu yaxınlarda birgə hərbi təlimlər və digər əməkdaşlığı genişləndirib.
Bu ilin əvvəlində Rusiya həmçinin nüvə silahına malik Şimali Koreya ilə soyuq müharibə dövründən qalmış qarşılıqlı müdafiə müqaviləsini bərpa edib və bu, müdafiə sahəsində gələcək əməkdaşlığa işarədir.
2022-ci ildə Ukraynanı işğal etdikdən bəri Putin orada Qərbin dəstəklədiyi qüvvələrə qarşı nüvə silahından istifadə etmək barədə dəfələrlə üstüörtülü təhdidlər edib.