ABŞ-da bir çox Respublikaçı Kolorado Ali Məhkəməsinin keçmiş prezident Donald Trampın 2024-cü il Respublikaçılar Partiyasının ilkin seçki bülletenində iştirak etməkdən məhrum edilməsinə dair qərarına qəzəblə reaksiya verib.
Qərar ABŞ Ali Məhkəməsinə verilən apellyasiya şikayətinə qədər dayandırılıb, lakin bu, partiyadakı bir çoxlarının, o cümlədən keçmiş prezidentin ilkin seçkilərdəki bəzi opponentlərinin bu qərarı Respublikaçılar Partiyasının hüquqlarını almaq üçün qeyri-demokratik cəhd kimi qiymətləndirməsinə mane olmayıb.
Ondan çox başqa ştatda Trampın uyğunluğuna etiraz edilərkən, Respublikaçılar Partiyasının sədri Ronna Makdaniel sosial media platforması X-dən istifadə edərək qərarı "seçkilərə müdaxilə" kimi pisləyib.
Kolorado ştatının Ali Məhkəməsi ölkə konstitutsiyasının qiyam barədə maddəsini nəzərə alaraq sabiq president Donald Trampın ştat ərazisində keçiriləcək seçkilərdə iştirakına qadağa qoyub.
Koloradonun ən yüksək instansiya məhkəməsi bu hökmlə dairə hakiminin əvvəlki qərarını ləğv etmiş olur. Həmin qərarı verən hakim Trampın 2021-ci il 6 yanvar iğtişaşlarının baş verməsində əli olduğunu tanısa da, mövcud maddənin prezidentlik vəzifəsinə şamil edilməsinin qeyri-müəyyən olması qənaətinə gəlmişdi.
Kolorado məhkəməsinin qərarında deyilir ki, vətəndaş müharibəsi dövründə ABŞ Konstitusiyasına edilən 14-cü düzəliş Trampın federal vəzifə tutmasını qadağan edir.
Donald Tramp
1870-ci ildə ratifikasiya edilmiş düzəliş ştatda və ya federal hökumətdə vəzifə qəbul edərkən Konstitusiyanı dəstəkləyəcəyinə and içən və sonra "ona qarşı üsyan" edən heç bir şəxsin yenidən vəzifə tutmaq hüququna malik olmadığını nəzərdə tutur.
Dəyişiklik Konfederasiyaya qarşı üsyana qoşulan, andlarına xəyanət edən keçmiş mülki və hərbi məmurların gələcək vəzifələrdə işləməsinin qarşısını almaq üçün bir vasitə kimi qəbul edilib.
Bu tədbir hüquqşünaslar bu yaxınlarda 2017-ci ildə andiçmə mərasimində Konstitusiyaya riayət edəcəyinə and içən Trampa aid olduğunu iddia etməyə başlamazdan əvvəl nəsillər boyu tətbiq edilməmişdi.
Onlar iddia edir ki, onun prezident Co Baydenə məğlub olduğu 2020-ci il seçkilərini ləğv etmək sxemlərindəki rolu və 2021-ci il yanvarın 6-da ABŞ Kapitoluna hücum edən izdihamı təhrik etməsi Birləşmiş Ştatlara qarşı üsyanda iştirak etməkdir.
Cümə axşamı günü Tramp Truth Social sosial media saytında yazıb: "Mən üsyançı deyiləm ... Saxtakar Co Baydendir." O, bir anda yanvarın 6-da toplaşanlara “dinc yolla” etiraz etmələrini söyləməsinə istinad edərək günahsızlıq iddiasını dəstəkləyib.
Çərşənbə günü Bayden cavab olaraq jurnalistlərə deyib ki, onun fikrincə, Trampın qiyamda iştirak etməsi "özü-özlüyündə aydındır". Bununla belə, o bildirib ki, 14-cü düzəlişin ona şamil edilib-edilməməsi məhkəmələrin işidir.
Deyv Uilliams
Koloradoda Respublikaçılar Partiyasının rəhbəri Deyv Uilliams bildirib ki, Trampın ilkin səsvermədə iştirakına icazə verilməsə, ştat partiyası sadəcə olaraq ilkin seçki keçirməkdən və kokus prosesi vasitəsilə namizəd seçməkdən imtina edəcək.
"Biz ilkin seçkidən geri çəkiləcəyik və seçicilərimizə istədikləri təqdirdə Donald Trampı seçmələrinə imkan verəcək ciddi kokus prosesinə keçəcəyik" - deyə, Uilliams yerli televiziya kanalına bildirib.
Respublikaçıların ilkin kampaniyasında Trampın qalan rəqiblərinin əksəriyyəti məhkəmənin qərarını qeyri-demokratik və ədalətsiz adlandırıb.
Florida qubernatoru Ron Desantis də Kolorado qərarına etirazını qeyd etmək üçün X-dən istifadə edərək yazırdı: "Sol, saxta qanuni əsaslarla namizədi seçki bülletenindən çıxarmaq üçün məhkəmə səlahiyyətlərindən sui-istifadə etmək mənasına gəlsə belə, hakimiyyətdən istifadəsinə haqq qazandırmaq üçün" demokratiyaya" müraciət edir.
Kris Kristi
Keçmiş Nyu-Cersi qubernatoru Kris Kristi seçki kampaniyası zamanı Trampı çox tənqid edərək, onu vəzifəyə yararsız adlandırsa da, buna baxmayaraq, keçmiş prezidentin heç bir seçki bülleteninə buraxılmamasını görmək istəmədiyini bildirib.
Kolorado qərarı bir çox respublikaçılar tərəfindən obyektiv hüquqi təhlilin nəticəsi deyil, mahiyyətcə birpartiyalı kimi qəbul edilib.
Kolorado Ali Məhkəməsindəki yeddi hakimin hamısı Demokratlar olmasa da, hər biri Demokratik qubernator tərəfindən təyin edilib.
Çərşənbə günü günortadan sonra digər ştatlardakı Respublikaçılar Baydeni öz ştatlarında ilkin səsvermə bülletenindən çıxarmaq imkanları barədə düşünüb.