Təxminən 1400 mülki israillinin ölümünə səbəb olan HƏMAS silahlı qruplaşmasının hücumu və bunun müqabilində İsrailin Fələstin yaraqlı qrupunu məhv etmək əzmi onilliklər boyu davam edən qarşıdurma və zorakılıq nəticəsində onsuz da ağır yaralanmış bölgədə yeni bir ağrılı fəslin başlanğıcı ola bilər.
Amerikanın Səsi ilə birbaşa və ictimai forumlarda danışan hazırkı və keçmiş rəsmilər, analitiklər və yardım qrupları xəbərdarlıq edirlər ki, İsrail və Həmas arasında keçmiş münaqişələrdən fərqli olaraq, hər iki tərəf sonda sakitləşmədən əvvəl bir-birinə zərər vurmağa çalışsa da, bu dəfə vəziyyət fərqlidir.
Bəzi əhəmiyyətli fikir ayrılıqlarına baxmayaraq, demək olar ki, hamısı HƏMAS hücumunun mahiyyətinin son iyirmi ilin əksər hissəsində hərbi əməliyyatları xarakterizə edən zorakılıq silsiləsini qırdığı ilə razılaşır. Onlar xəbərdarlıq edirlər ki, İsrailin HƏMAS-dan gələn təhlükəni aradan qaldırmaq səyləri Qəzzanı, İsraili və daha böyük Yaxın Şərqi əvvəlkindən daha qarışıq, hətta daha az stabil vəziyyətə sala bilər.
Strateji və Beynəlxalq Araşdırmalar Mərkəzinin Yaxın Şərq proqramının direktoru Con Altermanın sözlərinə görə, "HƏMAS illərdir İsrailin ona təyin etdiyi ssenaridən kənarlaşıb".
İlkin terror hücumu "HƏMAS-ın planlaşdırdığı ilk hərəkət idi. Onlar bilirdilər ki, bunun ardınca hava hücumları və quru işğalı olacaq. Onlar başqa hansı sürprizləri planlaşdırıblar?” - deyə o, sual edib.
Keçmiş rəsmilər və analitiklər deyir ki, bu, İsrail ordusunun Qəzzada HƏMAS və müttəfiqlərinə qarşı gözlənilən quru hücumuna hazırlaşarkən qarşısında duran əsas sualdır.
Yaxın Şərq İnstitutunun baş əməkdaşı Nimrod Qoren kimi bəziləri qeyd edir ki, İsrail daha güclü hərbi və üstün texnologiyaya malik olsa da, keçmiş hücumlar Qəzza küçələrində döyüşlərin İsrail ordusu üçün “adətən yaxşı bitmədiyini” göstərib.
İsrailin 2014-cü ildəki sonuncu hərbi müdaxiləsi İsrail əsgərlərinin Qəzzaya bir neçə kilometr girmədən sərt müqavimətlə qarşılaşması nəticəsində 67 əsgərin ölümü ilə nəticələnmişdi.
Bu dəfə İsrail hərbi komandirləri daha əsaslı kampaniya vəd ediblər.
“İsrailin məqsədi elan olunduğu kimi HƏMAS-ı hərbi və idarəetmə imkanları baxımından Qəzzadan çıxarmağa çalışmaqdır. Bu, təkcə keçən dəfə olduğu kimi nəzarəti ələ keçirmək və qarşısını almaq deyil, indi Qəzzanı kimin idarə etdiyini dəyişməkdən ibarətdir. Söhbət Qəzzada nizamın yenidən formalaşdırılmasından gedir" - deyə, Qoren bildirib.
Rəsmilər və analitikləin əksəriyyəti İsrailin doqquz il əvvəlkindən daha sərt sınaqlarla üzləşəcəyini gözləyir.
ABŞ kəşfiyyatının hesablamalarına görə, Həmas döyüşçülərinin sayı 20-25 min arasındadır, lakin bəzi hesablamalar Qəzzadakı onlarla başqa silahlı qrupların dəstəyi ilə bu sayı 30 min və ya daha çox ola biləcəyini göstərir.
HƏMAS-ın öz təşəbbüsü və İranın dəstəyi sayəsində atəş gücü də böyükdür. Artıq HƏMAS İsrailə minlərlə raket atıb və ekspertlər hesab edirlər ki, onun sərəncamında daha artıq raket var.
ABŞ rəsmiləri həmçinin HƏMAS-ın Qəzzaya girməyə hazırlaşan İsrail qüvvələri üçün problem yarada biləcək çoxlu silaha malik olduğunu deyir. Bunlara kiçik silahlar, reaktiv qumbaraatanlar, insan tərəfindən daşınan hava hücumundan müdafiə sistemləri (MANPADS) və tank əleyhinə raketlər daxildir.
Həmas İsrailə ilk hücumu zamanı pilotsuz uçuş aparatlarından istifadə etmək qabiliyyətini də nümayiş etdirib, İsrailin hərbi müşahidə qüllələrinə hücum etmək üçün hava cihazlarından istifadə edib.
Həmçinin İsrailin hərbi-dəniz qüvvələrinə hücum edə biləcək pilotsuz təyyarələrin olduğu düşünülür; İsrail HƏMAS-ı 2018-ci ildə hücum cəhdi üçün pilotsuz sualtı dronlardan istifadə etməkdə ittiham edib. Bundan əlavə, HƏMAS bu dərsləri öyrənmək və tətbiq etmək bacarığını nümayiş etdirib.
HƏMAS həm də Qəzzada geniş tunel sistemindən öz xeyrinə istifadə etmək qabiliyyətini göstərib. İsraillə əvvəlki döyüşlər zamanı HƏMAS tunellərdən hücumlar təşkil etmək üçün raket bölmələri yerləşdirmək və cavab zərbələrindən yayınmaq üçün istifadə edib. 2014-cü ildə HƏMAS Qəzzaya girən İsrail qüvvələrini pusquya salmaq üçün tunellərdən istifadə edib. Təhlilçilər HƏMAS-a ağır itkilər vermək imkanı verməsələr, tunellərin İsrail tərəfindən istənilən quru əməliyyatını ən azı ləngitəcəyini gözləyirlər.
HƏMAS-la yer üzərində mübarizənin də İsrail qüvvələri üçün çətin olacağı gözlənilir.
Əvvəllər ABŞ Xüsusi Əməliyyatlar Komandanlığında komandir müavini vəzifəsində çalışmış, hazırda təqaüddə olan ABŞ general-leytenantı Tomas Trask “HƏMAS-ın yer altında, yaşayış binalarında və şəhərin hər yerində dağıdılması həqiqətən çətin olacaq” deyə xəbərdarlıq edib.
İsrail və Aralıq dənizi sahilləri ilə həmsərhəd olan dar ərazinin uzunluğu təqribən 40 kilometr, eni isə təxminən 13 kilometrdir və orada 2 milyondan çox fələstinli yaşayır.
Bəzi müşahidəçilər və analitiklər Qəzzanı bəlkə də dünyanın ən sıx məskunlaşdığı torpaq kimi təsvir edirlər.
Bundan əlavə, İsrailin HƏMAS-ı məhv etmək vədini yerinə yetirməsi üçün qüvvələri Qəzzaya 2005-ci ildə Qəzzanı tərk etdikdən sonra olduğundan daha dərindən nüfuz etməli olacaq.
Qəzza Səhiyyə Nazirliyinin məlumatına görə, çərşənbə axşamı gününə olan məlumata görə, İsrailin hava hücumları nəticəsində təxminən dörddə biri uşaq olmaqla 3000-ə yaxın insan həlak olub, 12500 nəfər isə yaralanıb. Onların əksəriyyətinin mülki şəxslər olduğu güman edilir, lakin onlardan neçəsinin HƏmas militantları və ya digər silahlı qrupların üzvü olduğu bəlli deyil.