Fələstinin insan haqları təşkilatı “Əl-Həq”in hüquq üzrə tədqiqatçısı Tahsin Elayyan Amerikanın Səsinə müsahibədə Qəzzadakı son durum haqqında danışıb.
Amerikanın Səsi: Hazırda Qəzzada humanitar vəziyyət haqqında bizə nə deyə bilərsiniz?
Tahsin Elayyan: Qəzzada vəziyyət son dərəcə ağırdır. Evlərinin atəşə tutulması və bombalanması səbəbindən on minlərlə insan evlərini tərk etmək məcburiyyətində qalıb. İndiyədək əksəriyyəti dinc sakinlərdən ibarət 500-ə yaxın fələstinli həlak olub və Qəzza zolağının əhəmiyyətli bir hissəsində elektrik enerjisi ümumiyyətlə yoxdur. İsrailin müdafiə naziri Yoav Gallant bu gün Qəzza zolağında qeyri-qanuni mühasirəni sərtləşdirməyə çağırıb. O bildirib ki, mühasirəyə alınan əraziyə elektrik enerjisi, yemək, su, yanacaq yoxdur. Bu, mülki əhalinin kollektiv cəzasına bərabərdir və İsrailin müharibə qanunlarından irəli gələn öhdəliklərini pozur. İnsanlar İsrailin onlara qarşı hücumundan çox əziyyət çəkirlər. Hədəflər əsasən mülki şəxslər və mülki mülklər olub.
Amerikanın Səsi: Yerli sakinlərin hisslərini necə təsvir edərdiniz?
Tahsin Elayyan: Bu sahədə çalışan tədqiqatçılarımız var, lakin təsəvvür etdiyiniz kimi elektrik enerjisi olmadan onlara çatmaq çətindir və onlar və onların ailələri də hazırda Qəzza zolağındakı hər bir fələstinli kimi yüksək risk altındadır. Qəzzada Fələstin əhalisi 16 ildən çoxdur ki, sıx mühasirə altındadır. Onlar 2008-ci ildən bəri ən azı altı kütləvi hərbi hücuma məruz qalıblar və bu hücumlar Qəzza zolağının yaşayış üçün yararsız olmasına səbəb olub. Bu müddət ərzində Qəzza zolağında minlərlə fələstinli öldürülüb. Qəzzadakı fələstinlilərin əksəriyyəti qaçqınlardır və onların vətənlərinə qayıtmaq hüququ yoxdur. Onlar Fələstin Administrasiyası vasitəsilə sülh danışıqları da daxil olmaqla, israillilərlə bütün vasitələrə əl atıblar. Beynəlxalq birlik beynəlxalq hüququ tətbiq etməkdə və işğalçı İsrail hakimiyyətini öz pozuntularına görə məsuliyyətə cəlb etməkdə uğursuzluğa düçar olub. İsrailli hərbi cinayətkarların heç biri məsuliyyətə cəlb edilməyib.İnsanlar ümidlərini itirdikdə və ədaləti əldə etmək üçün heç bir vasitədən məhrum olduqda, qanunu öz əllərinə alırlar. Biz insan haqları təşkilatı kimi çox uzun müddətdir ki, belə bir vəziyyətə qarşı xəbərdarlıq etmişik. İndi gördüyümüz beynəlxalq humanitar hüquqa hörmətin təmin edilməsi, Fələstin xalqının öz müqəddəratını təyin etmək hüququnun təmin edilməsi istiqamətində üçüncü dövlətlər kimi öz öhdəliklərinə uyğun hərəkət etməyən beynəlxalq ictimaiyyətin məsuliyyətidir.
Amerikanın Səsi: Bölgədəki mümkün ssenarilərlə bağlı qorxularınız nədir?
Tahsin Elayyan: Bu, siyasi məsələlərdir. Əl-Haq hüquqi bir təşkilatdır və bu kimi məsələləri həll etmək bizim səlahiyyətimizdə deyil.
Amerikanın Səsi: Beynəlxalq ictimaiyyətdən gözləntiləriniz nədir?
Tahsin Elayyan: Beynəlxalq ictimaiyyət indi məqsədəuyğun şəkildə hərəkət etməli, mülki əhalinin hədəf alınmasını dayandırmalı və fələstinlilərin əziyyətini dərhal dayandırmalıdır. Onlar Fələstindəki vəziyyətin köklü səbəblərini həll etməlidirlər. Fələstinlilər öz hüquqlarını, xüsusən də öz müqəddəratını təyinetmə hüquqlarını tam şəkildə almalıdırlar. Fələstində israillilərin müstəmləkəçilik layihəsi ləğv edilməlidir ki, fələstinlilər öz müqəddəratını təyinetmə hüququndan və bütün fələstinli qaçqınların geri qayıtmaq hüququndan istifadə etməlidir.
Qeyd: Şənbə günü Həmas militantlarının Qəzza Zolağından İsrail şəhərlərinə qəfil hücumları nəticəsində çox sayda adam həlak olmuş və yaralanmışdır. Bunun ardınca İsrail qüvvələri ölkənin cənubunda və Qəzza Zolağında hərbi əməliyyatlara başlayıblar. Bazar ertəsi rəsmilərin verdikləri son məlumata əsasən, İsraildə ölənlərin sayı 700, Qəzzada ölənlərin sayı isə 500-ə çatıb. ABŞ Dövlət Departamenti bildirib ki, ölənlər arasında doqquz ABŞ vətəndaşı var.