Avropa Birliyinin Saxarov mükafatı həbsdə olan uyğur dissident və ziyalı İlham Tohtiyə verilib. İlham Tohti həbsdə olduğundan mükafatı onun əvəzinə qızı alıb və həbsindən danışıb.
"Xanımlar və cənablar, hörmətli həmkarlar, bu gün biz həbsdə olduğu üçün 2014-cü ildən bəri burada ola bilməyən professor İlham Tohtiyə fikir azadlığı üçün Saxarov mükafatını təqdim edirik", Avropa Parlamentinin prezidenti David Sassoli deyib.
"2013-cü ildə Pekin hava limanında ayrıldığımızdan bəri atamı görməmişəm. Atamın ziyarətçi alim kimi dəvət olunduğu İndiana Universitetinə gedirdik. Təəssüf ki, ABŞ-a heç vaxt getməyib" - deyə, İlham Tohtinin qızı Cövhər Tohti deyib.
"Onu separatçı adı ilə damğaıayaraq, Çin hökumətinin nəzarət etmək istədiyi insanlara əqidəsini təbliğ üçün təcridxanaya salıblar", o əlavə edib.
İqtisadiyyat üzrə professor və uyğur hüquqları müdafiəçisi Tohti 2014-cü ildən həbsdədir. Avropa Parlamenti Tohtini onun Çinin Sincan bölgəsində yaşayan uyğur müsəlman azlığı ilə Çin xalqı arasında "dialoqu təşviq etmək" fəaliyyətinə görə seçib.
Mükafatın Çini qəzəbləndirəcəyi ehtimalı var. Pekin Sincan bölgəsindəki siyasətini tənqid edən ölkəyə bir qayda olaraq sərt reaksiya verir.
Etnik uyğur olan Tohti hökuməti Sincan və türkdilli uyğurlara daha çox muxtariyyət verməmələrinə görə tənqid edib.
Çin Sincanın islamçı militantlar və separatçılar tərəfindən təhdidlə üzləşdiyini bildirib. Çin rəsmiləri kiçik qanun pozuntularında günahkar olan bəzi vətəndaşların işləmək üçün peşə mərkəzlərinə göndərildiyini bildirsələr də, rəftarla bağlı bütün ittihamları və kütləvi davranışı rədd edir.
Avropa İttifaqı parlamentinin mərhum rus dissidenti Andrey Saxarovun adına mükafat 1988-ci ildən bəri hər il insan hüquqları və fundamental azadlıqları müdafiə edən şəxslərə və təşkilatlara verilir.
