Yeni avtomobillərin payı 4 dəfədən çox azalıb
Son illərdə Azərbaycan avtomobil parkında yaşı 5 ilə qədər olan avtomobillərin sayının ardıcıl azalması müşahidə edilir. Cəmi 7 il öncə – 2014-ci ildə ölkədəki hər 100 avtomobildən 17-si yaşı 5 ilədək olan avtomobillər idi. Statistika Komitəsinin sonuncu məlumatına görə, 2020-ci ilin əvvəlində bu göstərici cəmi 4-ə bərabər olub. Yəni, altı il ərzində yeni avtomobillərin ölkədəki bütün avtomobillər arasındakı xüsusi çəkisi dörd dəfədən çox azalıb. Əvəzində, istismar müddəti 10 ildən çox olan avtomobillərin ölkənin avtoparkında payı ardıcıl artmaqdadır. Artıq ölkədəki hər 100 avtomobildən 77-sinin istismar müddəti 10 ildən çoxdur. 2014-cü ildə bu göstərici cəmi 62 faizə bərabər idi.
2015-ci il devalvasiyalarından sonra milli valyutanın dəyər itirməsi, insanların xərclərinin artması və yığımlarının azalması, avtomobil idxalı ilə bağlı ödənişlərin artırılması Azərbaycanda yeni avtomobillərin sayının artmasına imkan verməyən əsas amillərdir. Hətta dövlət qurumları da ölkədə avtomobil parkının yaşının artması ilə bağlı narahatlıqlarını dilə gətirirlər. Axı, istismar müddəti çox olan avtomobillərin istifadəsi ekologiyaya daha çox zərər vurur. 2019-cu ilin göstəricilərinə görə, Azərbaycanda atmosferə atılan çirkləndirici maddələrin 84 faizinə məhz avtomobillər səbəb olur.
Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi də Azərbaycandakı avtomobillərin buraxılış illəri ilə bağlı statistikaların ürəkaçan olmadığını açıqlamışdı. Açıqlamada diqqətçəkən daha bir məqam son illərdə ölkədə sayı artan hibrid avtomobillərlə bağlı idi: "Minlərlə hibrid avtomobil idxal olunub. Onların sayı bizi sevindirsə də, yaşı və köhnəliyi sevindirmir. Gömrük rəsmiləşdirilməsi zamanı onların hər birinin təxminən 5 min dollar qiyməti var. Bu onu göstərir ki, onların 10 və daha yuxarı yaşı var. Bu da onu göstərir ki, Azərbaycanın avtomobil parkı köhnədir və onun yenilənməsi üçün işlər görülməlidir".
Gömrük statistikasında da artıq hibrid avtomobillərin ölkəyə gətirilən avtomobillərin ciddi bir hissəsini təşkil etdiyi görünür. Rəsmi rəqəmlərə görə, 2021-ci ilin ilk altı ayı ərzində ölkəyə ümumilikdə 36 min 741 ədəd minik avtomobil gətirilib. Həmin avtomobillərin 4 min 878 ədədini (13.2%) məhz daxili yanma mühərriki ilə yanaşı, elektrik mühərriklə də hərəkətə gətirilən nəqliyyat vasitələri təşkil edib.
Dövlət Gömrük Komitəsi bir müddət öncə ölkəyə istismar müddəti çox olan avtomobillərin gətirilməsinin məhdudlaşdırılması ilə bağlı layihələr üzərində işlədiklərini bildirmişdi. "Burada söhbət istehsalı 5 ildən yuxarı olan nəqliyyat vasitələrinin ölkəyə gətirilməməsi və ya gətirilərsə belə, onlara olan vergi rüsumlarının artırılmasından gedir ki, köhnə avtomobillərin idxal ehtimalı az olsun", – deyə komitə sədri bildirib.
Ehtiyat hissələrinə çəkilən xərc artır
Köhnə avtomobillərin sayının artması avtomobil ehtiyat hissələrinə xərclərin həcminə də təsirsiz ötüşmür. Dövlət Statistika Komitəsinin göstəricilərinə görə, 2015-2020-ci illər ərzində ölkədə həmin xərclərin həcmi 70 milyon manatdan 400 milyon manatadək yüksəlib.
