Fransa hökuməti polisi vətəndaşların prezident Emmanuel Makronun pensiya yaşının mübahisəli artırılmasına dinc şəkildə etiraz edə bilməsini təmin edən qoruyucu kimi görür. Lakin insan haqları müdafiəçiləri və gözyaşardıcı qazla dağıdılan nümayişçilər polsin öz həddini aşdığını bildirir.
Fransada təklif olunan pensiya dəyişikliklərinə qarşı kütləvi etirazların başlamasından bir neçə ay sonra bəzi hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşları görünməmiş zorakılığa əl atmaqda ittiham olunur.
Parisdə bir şəxs zabit dəyənəyi zərbəsindən xayasını itirib, Ruanda isə polis qumbarası ilə qadın baş barmağını itirib. Qumbara parçalarına tuş gələn dəmiryolçu bir gözünü itirib.
"Sənin insanlığın hanı?" - deyə, bir qadın Parisdə evsizə bənzəyən kişini yerə yıxaraq, ona ayağa qalxıb getməyi əmr edərkən onu təpikləyən və ədəbsiz ifadələr işlədən zabitlərə qışqırıb.
Twitter-də yayımlanan bir videoda keçən ay Bastiliya meydanı yaxınlığında yoldan keçən şəxsin hadisə yerində bir kişinin ayağa qalxmasına yardım etdiyi görünür.
Zorakılıq küçələrdə qəzəbi artırır və bu, hökumətlə kütləvi nümayişlərin 11-ci raundunu planlaşdıran həmkarlar ittifaqları arasında dialoqa dəvət etmək səylərini çətinləşdirir.
Yanvar ayında başlayan etirazlar Makronun pensiya yaşının artırılması ilə bağlı qanun layihəsini parlamentin aşağı palatasına səs vermədən irəli sürmək qərarından sonra sürətlənib.
Fransızlar hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşlarını "asayiş qüvvələri" adlandırır. İndi sual budur ki, polis güc, yoxsa nizamı .
Çərşənbə günü RTL radiosuna danışan daxili işlər naziri Gerald Darmanin qeyri-mütənasib güc tətbiq edən zabitlərin "fərdi hərəkətlərini" pisləmiş, lakin "polis zorakılığı olmadığını deyib. "Biz ara-bir nizam qüvvələrinə təşəkkür edə bilmərik?" o əlavə edir.
Polis qəddarlığı ilə bağlı narahatlıqlar Fransadan kənarda da əks-səda doğurub.
Amnesty İnternational, Beynəlxalq İnsan Haqları Federasiyası və qitənin əsas insan hüquqları orqanı Avropa Şurası əsasən dinc etiraz hərəkatı zamanı polisin hədsiz zorakılığını qınayan təşkilatlar arasındadır.
Fransanın Milli Elmi Tədqiqatlar Mərkəzinin təhlükəsizlik qüvvələri üzrə eksperti Sebastyan Roşenin sözlərinə görə, Fransa polisi nümayişləri Avropa ölkələrində qadağan olunmuş silahlarla, o cümlədən səs-küylü qumbara və rezin güllələrlə qarşılayır.
Roşe bildirib ki, nümayişlər və Molotov kokteyli də daxil olmaqla, şikəstedici silahlardan istifadə etmək istəyini artıracaq, xüsusən də polis onlara atılan obyektlərin şəlaləsi altında olduqda.
Roşe nümayişçilərin kütləvi şəkildə nəzarət altına alındığını və daha sonra heç bir ittiham irəli sürülmədən sərbəst buraxıldıqları hallarına istinad edərək, strategiyanın "bir anda çox zorakı" və bəzi aspektlərdə qanunsuz olduğunu deyib.
Hüquqşünaslar və magistrat birlikləri bu kimi təcrübələri qanundan sui-istifadə adlandırır.
Sosial mediada yerləşdirilən polis qəddarlığına dair videolarda əsasən qara geyimli ultra-solçuların və ya anarxistlərin etiraz yürüşlərinə sızıb əmlakı dağıtdığı və polis əməkdaşlarına hücum etdiyi əks olunmur.
Bu təxribatçıların sıraları opportunistlər və bəzi solçu tələbələrin qoşulması ilə artıb. Hücumçular kiçik, yüksək hərəkətli qruplar şəklində fəaliyyət göstərir, "qara bloklar" kimi tanınan birləşmələrdə görünür və yox olurlar.
Paris polis rəisi Loran Nunes televiziyaya verdiyi müsahibədə deyib ki, "əlbəttə, polisin reaksiyası mütənasibdir". Onun sözlərinə görə, polis yalnız "qara bloklar" hərəkətə keçəndə müdaxilə edir.
Bununla belə, bəzi etirazçılar polisin qarışıqlıq yaradanları təqib edə bilməsi üçün nümayişçiləri mühasirəyə aldığı, etirazçıların isə gözyaşardıcı qaz dumanlarından xilas ola bilməməsi kimi polis taktikası ilə tələyə düşdüklərini deyir.
Fransanın polis qaydalarına görə, güc tətbiqi "tamamilə zəruri, ciddi şəkildə mütənasib və tədrici olmalıdır".
Amnesty International təşkilatının Fransadakı rəhbəri Jan-Klaud Samuier keçən həftə keçirdiyi mətbuat konfransında Fransanın polis strategiyasını təkmilləşdirməli olduğunu deyib və Almaniya, Belçika və İsveçdə müşahidə edilən "eskalasiya və dialoq doktrinasına" istinad edib.
