Bu həftə BMT Baş Assambleyası Moskvanın qonşu ölkəyə təcavüzündən bir il sonra Ukraynada davamlı sülhün zəruriliyini vurğulayan qətnaməyə səs verəcək.
Ukraynanın müttəfiqlərlə məsləhətləşərək hazırladığı və maraqlı ölkələrlə müzakirə etdiyi mətn Assambleyanın çərşənbə günü günortadan sonra başlayacaq və cümə axşamına qədər davam edəcək xüsusi fövqəladə sessiyasının sonunda səsverməyə çıxarılacaq.
Sənəd Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinin prinsiplərinə uyğun olaraq hərtərəfli, ədalətli və davamlı sülhün əldə edilməsinin təcili zəruriliyini vurğulayır və Birləşmiş Millətlər Təşkilatının üzvlərini və beynəlxalq təşkilatları bu səyləri dəstəkləməyə çağırır.
Qətnamədə, həmçinin hərbi əməliyyatların dayandırılması və Rusiya hərbi qüvvələrinin Ukrayna ərazisindən beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədləri daxilində, başqa sözlə, Rusiyanın ilhaq etdiyi ərazilər də daxil olmaqla, çıxarılması tələb olunur.
Danışıqlarla tanış olan avropalı diplomat deyib ki, sözlərin seçilməsi - "atəşkəs" deyil, "döyüşlərin dayandırılması" - qəsdən edilib.
"Biz inanırıq ki, bu termin əslində daha güclüdür. Atəşkəs bir tərəfə yenidən təşkilatlanmağa və yeni hücuma hazırlaşmağa imkan verən döyüşlərdə sakitlik ola bilər" - deyə, diplomat əlavə edib.
Diplomatın dediyinə görə, döyüş əməliyyatlarının dayandırılması, mümkün diplomatik həll üçün zəmin yarada bilən, sadəcə silahların susması hüdudlarından kənara çıxan daha qalıcı bir razılaşmaya aiddir. Hüquqi cəhətdən məcburi olmayan, lakin beynəlxalq ictimaiyyət üçün mənəvi çəkiyə malik olan qətnamənin həmmüəlliflərinə 60-dan çox ölkə qoşulub.
Ukrayna və onun müttəfiqləri 193 üzv dövlətin böyük əksəriyyətinin dəstəyini qazanacağına ümid edir. (Yalnız 191 üzv dövlət səsvermə hüququna malik olacaq. Livan və Venesuela təşkilata töhfələri ilə bağlı böyük borclara malikdir və müvəqqəti olaraq səsvermə hüququnu itiriblər).
Keçən il ərzində Rusiyanın işğalını və daha sonra Ukraynanın bəzi hissələrini ilhaq etmək cəhdini pisləyən qətnamələr müvafiq olaraq 141 və 143 ölkə tərəfindən güclü dəstək alıb, bu hərəkətləri pisləyən və rədd edən Moskvanı yalnız bir neçə üzv dövlət dəstəkləyib.
Diplomatlar mətnə uyğun şəkildə hərəkət ediləcəyinə ümid bəslədiklərini deyirlər ki, bu da Kyivə davamlı beynəlxalq dəstəyin əlamətidir. Amma sonda Moskvanı sülhdən danışmağa məcbur etmək çətin olacaq.
Rusiyanın səfiri Vasili Nebenzya səkkiz il əvvəl qonşular arasında gərginliyi azaltmaq məqsədi daşıyan, lakin açıq-aydın uğursuzluğa düçar olan Minsk razılaşmalarından "çıxarılan dərsləri" müzakirə etmək üçün cümə günü BMT Təhlükəsizlik Şurasında iclas keçirib. O, Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenskinin sülh və dialoq vədləri əsasında hakimiyyətə gəldiyini, lakin bunun əvəzinə "sərhədlərimizdə neonasist millətçi yuvası yaratdığını" deyib.
Nebenzia Baş Assambleyanın qətnaməsində münaqişənin sona çatmasına kömək etməkdə "güclü dəstək" ifadə etdiyi BMT Baş katibinə etimadsızlığını ifadə edib, onu Qərbin Moskvanı tənqid etməsini təkrarlamaqda və Kyivi heç vaxt qınamadığına görə "dəvəquşu mövqeyini" tutmaqda ittiham edib.
Diplomatlar deyir ki, qətnamənin Ukraynadan kənarda müharibənin nəyə başa gəldiyini əks etdirməsi,enerji və ərzaq təhlükəsizliyi ilə bağlı dilin yer alması vacibdir.
Gələn ay Qara Dəniz Taxıl Təşəbbüsü yenidən işə salınmalıdır və inkişaf etməkdə olan dünya bu prosesin davam etdirilməsini səbirsizliklə gözləyir.
Haaqa Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi artıq Rusiyanın işğalından sonra Ukrayna ərazisində törədilmiş mümkün hərbi cinayətləri və insanlıq əleyhinə cinayətləri araşdırır.
BMT-nin İnsan Haqları Şurası, həmçinin Rusiyanın işğalı kontekstində törədilən bütün insan hüquqları pozuntularını araşdırmaq vəzifəsi daşıyan bir araşdırma komissiyası yaradıb. Onların ikinci hesabatı yaxın aylarda verilməlidir.
Ukrayna Xarici İşlər Nazirinin çərşənbə günü səhər hərbi əsirlərin hüquqlarının vəziyyəti və ukraynalı uşaqların oğurlanaraq Rusiyaya aparılması ilə bağlı iclası açacağı gözlənilir.
Ölümlə nəticələnən münaqişə 6,5 milyondan çox ukraynalını ölkə daxilində köçkün vəziyyətinə salıb, 8 milyona yaxın insan təhlükəsizlik axtarışı ilə başqa ölkələrə göndərilib və 18 milyona yaxın ukraynalı humanitar yardıma ehtiyac duyur.
