Avropa İnsan Haqları Məhkəməsi (AİHM) 2022-ci ilin yekunları ilə bağlı statistik məlumatları açıqlayıb.
Hazırda Avropa İnsan Haqları Məhkəməsində 74 min 650 ərizə baxılmasını gözləyir. 2021-ci ilin sonunda bu göstərici 70 min olub. Rusiyanın Avropa Şurasından çıxarılmasından sonra ən çox şikayət daxil olan ölkələr arasında Türkiyə birinci sıradadır. AİHM-də baxılmasını gözləyən şikayətlərin 20 min 110-u Türkiyə ilə bağlı ərizələrdir. Bu, məhkəmənin ümumi iş yükünün 26,9 faizi deməkdir.
Baxılmasını gözləyən ərizə sayı baxımından 16 min 750 ərizə ilə 2-ci yerdə Rusiya, 3-cü Ukraynadan 10 min 400 ərizə, 4-cü Rumıniyadan 4 min 800, 5-ci İtaliyadan 3 min 550 ərizə baxılmasını gözləyir. Qeyd edilən 5 ölkədən daxil olan ərizələr AİHM-nin ümumi iş yükünün 74 faizinə bərabərdir.
6-cı Yunanistandan 2 min 800, 7-ci Polşadan 2 min 450, 8-ci Azərbaycandan 2 min 170 ərizə baxılmasını gözləyir.
2020-ci ildə Azərbaycandan göndərilmiş 2040, 2021-ci ildə 2092 ərizə baxılmasını gözləyirdi. Azərbaycandan göndərilən 2170 ərizənin 1513-ü ilkin araşdırma gözləyir, 619-u hökumətlə kommunikasiya mərhələsindədir, yerdə qalan ərizələrə palata və ya tək hakim tərəfindən baxılmaqdadır.
Siyahının sonunda Lixtenşteyn (0 şikayət), Andorra (5) və İrlandiya (10) gəlir.
AİHM 2022-ci ildə 47 dövlətə qarşı ümumilikdə 1163 qərar qəbul edib. Son 12 ildə bu, ən yüksək göstərici olub. Keçən il ən çox qərar Rusiyaya qarşı çıxarılıb – 384 qərar. Ukraynaya qarşı 144, Rumıniyaya qarşı 81, Türkiyəyə qarşı isə 80 qərar elan edilib.
AİHM 2022-ci ildə ən çox azadlıq və toxunulmazlıq hüququnun pozulmasına qərar verib - 407 qərar. Ən çox pozulan digər hüquq işgəncəyə məruz qalmamaq hüququdur - 403 qərar. AİHM 346 qərarında ədalətli məhkəmə araşdırması, 237 qərarında effektiv hüquqi müdafiə vasitələrinə malik olmaq hüququnun pozuntusuna qərar verib.
AİHM 2022-ci ildə Azərbaycanla bağlı mahiyyəti üzrə 23 qərar qəbul edib, həmin qərarların 22-də iddia edilən pozuntuların əksəriyyəti tanınıb. 2022-ci ildə Azərbaycana münasibətdə ən çox azadlıq və toxunulmazlıq hüququnun pozuntusu tanınıb – 9 qərar. 7 işdə ədalətli məhkəmə araşdırması, 3 işdə mülkiyyət, 2 işdə şəxsi həyata hörmət, 2 işdə birləşmək, 1 işdə işgəncənin yolverilməzliyi, 1 işdə isə yaşamaq hüququnun pozulmasına qərar verilib.
AİHM indiyə qədər Azərbaycanla bağlı mahiyyəti üzrə ümumilikdə 274 qərar qəbul edib. Həmin qərarların yalnız 3-də pozuntu tapılmayıb. Məhkəmə Azərbaycana münasibətdə ən çox ədalətli məhkəmə araşdırması hüququnun pozulmasına qərar verib - 126 qərar. Azadlıq və toxunulmazlıq hüququnun pozuntusu 96 qərarda tanınıb. 57 işdə işgəncəyə məruz qalmamaq, 47 işdə mülkiyyət, 43 işdə isə birləşmək hüququnun pozuntusu tanınıb. AİHM seçki hüququnun pozuntusunu ən çox Azərbaycana qarşı işlərdə tanıyıb - 25 qərar. Konvensiyanın 18-ci maddəsinin pozuntusu kateqoriyasında da Azərbaycan Avropa Şurasına üzv olan ölkələr sırasında 1-dir.
Amerikanın Səsinin ölkənin rəsmilərindən bununla bağlı şərh almaq cəhdi baş tutmayıb. Ötən ilin fevralında yerli mediaya açıqlama verən İnsan Hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsi yanında Azərbaycan Respublikasının səlahiyyətli nümayəndəsi Çingiz Əsgərov bildirib ki, əhalinin sayına görə şikayətlərin sayına baxdıqda, Azərbaycan Avropa Şurasının üzv dövlətləri arasında bir çox qonşu və Qərbi Avropa ölkələrinin arxa sırasında qalaraq üçüncü onluqda yerləşir. Onun sözlərinə görə, ötən iyirmi il ərzində İnsan Hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsi Azərbaycanla bağlı 200-dən çox qərar qəbul edib ki, bu qərarlarda Avropa Konvensiyası müddəalarının pozulması müəyyən edilib.
Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin qərarlarının icrasına isə Avropa Şurası Nazirlər Komitəsi baxır.
Azərbaycan hakimiyyəti Avropa Şurası Nazirlər Komitəsinin qərarlarına hələ münasibət bildirməyib, amma bir qayda olaraq, kompensasiyaların ödənildiyi deyilir.
